Σημειώσεων Συναγωγή: 2013

Αβυδηνός

Ο Αβυδηνός ήταν εξελληνισμένος ιστορικός συγγραφέας άγνωστης εποχής,[1] μεταγενέστερος πάντως του Μεγασθένη και του Βηρωσσού (3ος αι. π.Χ.), τα έργα των οποίων φαίνεται πως χρησιμοποίησε.[2]

Έγραψε σε ιωνική διάλεκτο την ιστορία της Ασσυρίας ("Ασσυριακά"), αποσπάσματα της οποίας συμπεριέλαβαν σε δικά τους έργα ο Ευσέβιος, ο Κύριλλος και ο βυζαντινός λόγιος Γεώργιος Σύγκελλος.[3]

1. Σύγχρονοι μελετητές τον τοποθετούν στον 2ο η 3ο μ.Χ. αιώνα.
2. W. Smith, A dictionary of Greek and Roman biography and mythology, "Abydenus".
3. K. Müller, Fragmenta historicorum graecorum (1841), "Abydenus", τόμ. IV., σελ. 279-285.

Αγίας ο Τροιζήνιος

Ο Αγίας ο Τροιζήνιος (8ος/7ος αι. π.Χ.) αναφερόταν ως ποιητής των Νόστων, ενός μη σωζόμενου κύκλιου έπους που διηγιόταν τις περιπέτειες και τα πάθη των Αχαιών κατά το ταξίδι επιστροφής στην πατρίδα μετά την άλωση της Τροίας.[1]

Το έπος αποτελούνταν από πέντε βιβλία και περιελάμβανε τον νόστο του Αγαμέμνονα, του Μενελάου, του Διομήδη, του Νέστορα, του Πολυποίτου, του Νεοπτολέμου, καθώς και τον πνιγμό του Αίαντα του Λοκρού στην περιοχή του Καφηρέα (Κάβο Ντόρο).

Εικάζεται ότι ο Αγίας ενσωμάτωσε στο ποίημά του ένα αρχαιότερο προ-ομηρικό έπος που μνημονεύεται από τον Αθήναιο με τον τίτλο "Ατρειδών κάθοδος" και είχε ως θέμα τους νόστους του Μενελάου και του Αγαμέμνονα και .[2]

1. W. Smith, A Dictionary of Greek and Roman biography and mythology, "Agias of Troezen".
2. Αθήναιος, Δειπνοσοφισταί, 281b & 399a.

Αγαθαρχίδης ο Σάμιος

Ο Αγαθαρχίδης ο Σάμιος, ιστορικός άγνωστης εποχής και λοιπών στοιχείων, μνημονεύεται από τον Πλούταρχο ως συγγραφέας μιας περσικής (Περσικά) και μιας Φρυγικής (Φρυγικά) ιστορίας, καθώς και ενός συγγράμματος Περί λίθων.[1]

1. W. Smith, Dictionary of Greek and Roman Biography and Mythology,"Agatharchides of Samos", τομ. I, σελ. 61.
• K. Müller, Fragmenta historicorum graecorum (1841), "Agatharchides Samius", τόμ. III, σελ. 197-198.

(Το άρθρο αναρτήθηκε από τον υπογράφοντα και στην ελληνική Βικιπαίδεια)

Αδδαίος ή Αδαίος ο Μυτιληναίος

Ο Αδδαίος ή Αδαίος ο Μυτιληναίος (3ος αι. π.Χ.) ήταν συγγραφέας δύο συγγραμμάτων σχετικών με την τέχνη, τα οποία μνημονεύει ο Αθήναιος.

Στο πρώτο από αυτά, στο Περί διαθέσεων[1], ο Αδαίος πραγματευόταν μάλλον το θέμα του χώρου στην αρχιτεκτονική, ενώ το δεύτερο, το Περί αγαλμάτων (ή Περί αγαλματοποιών)[2], το επέκρινε έντονα ο Πολέμων ο Ιλιεύς (στο Πρὸς Ἀδαῖον καὶ Ἀντίγονον πολεμικό του έργο[3]). Κανένα από τα έργα του Αδαίου δεν έχει σωθεί.

Παλαιότερα, ορισμένοι μελετητές ταύτισαν τον Αδαίο τον Μυτιληναίο με τον Μακεδόνα ποιητή Αδαίο[4], επιγράμματα του οποίου περιλαμβάνονται στην Παλατινή Ανθολογία -ταύτιση που όμως δεν είναι γενικά αποδεκτή από όλους τους σύγχρονους μελετητές.

Η αλήθεια πάντως είναι ότι στο 7ο βιβλίο της Παλατινής ανθολογίας υπάρχει ένα επίγραμμα που αποδίδεται σε κάποιον Αδαίο Μυτιληναίο [5] -χωρίς να είναι απολύτως βέβαιο ποιός πραγματικά ήταν αυτός.

1. Αθήναιος, Δειπνοσοφισταί, 9.43.
2. Αθήναιος, Δειπνοσοφισταί, 13.84.
3. K. Müller, Fragmenta historicorum graecorum (1841), "Polemonis Iliensis: Πρὸς Ἀδαῖον καὶ Ἀντίγονον", σελ. 132, τόμ. III.
4. W. Smith, A dictionary of Greek and Roman biography and mythology (1848), "Adaeus".
5. Ἑλληνικὴ Ἀνθολογία , 7.305 ("Ἀδδαίου Μυτιληναίου").
    Ὁ γριπεὺς Διότιμος, ὁ κύμασιν ὁλκάδα πιστὴν
    κἠν χθονὶ τὴν αὐτὴν οἶκον ἔχων πενίης,
    νήγρετον ὑπνώσας Ἀΐδαν τὸν ἀμείλιχον ἷκτο
    αὐτερέτης, ἰδίῃ νηῒ κομιζόμενος·
    ἣν γὰρ ἔχε ζωῆς παραμύθιον, ἔσχεν ὁ πρέσβυς
    καὶ φθίμενος πύματον πυρκαϊῆς ὄφελος.

(Το άρθρο αναρτήθηκε από τον υπογράφοντα και στην ελληνική Βικιπαίδεια)

Αέθλιος ο Σάμιος

Ο Αέθλιος ο Σάμιος, ιστοριογράφος του 5ου π.Χ. αιώνα, έγραψε σε ιωνική διάλεκτο ένα χρονικό της Σάμου (Ώροι Σαμίων) αποτελούμενο από πέντε τουλάχιστον βιβλία. Σώθηκαν δύο μόνον αποσπάσματα από τον Αθήναιο[1] και τον Κλήμη τον Αλεξανδρέα.[2]

Στο αναφερόμενο από τον Αθήναιο απόσπασμα έγραφε ότι στην εποχή του τα σύκα, τα σταφύλια, τα μήλα, τα ρόδα και οι ομομηλίδες[3] έβγαιναν δύο φορές τον χρόνο.

Το έργο του Αέθλιου μνημονεύεται επίσης από τον Ευστάθιο[4] και το Μέγα Ετυμολογικόν (όπου όμως λανθασμένα αναφέρεται ως "Άθλιος").[5]

Σημειώσεις

1. Αθήναιος, Δειπνοσοφισταί, βιβλίον 14, 68
   [ὅτι δ᾽ ἐν ταῖς Ἀθήναις διηνεκεῖς ἦσαν αἱ ὀπῶραι πᾶσαι, μαρτυρεῖ Ἀριστοφάνης ἐν Ὥραις. τί οὖν παράδοξον ἱστορεῖν δοκεῖ Ἀέθλιος ὁ Σάμιος ἐν πέμπτῳ Σαμίων Ὥρων λέγων: σῦκον καὶ σταφυλὴ καὶ ὁμομηλὶς καὶ μῆλα καὶ ῥόδα δὶς τοῦ ἐνιαυτοῦ ἐγίνετο].
2. Κλήμης Αλεξανδρεύς, Προτρεπτικός προς Έλληνας, 4·
   [... καὶ τὸ τῆς Σαμίας Ἥρας, ὥς φησιν Ἀέθλιος, πρότερον μὲν ἦν σανίς, ὕστερον δὲ ἐπὶ Προκλέους ἄρχοντος ἀνδριαντοειδὲς ἐγένετο].
3. Για τον Αθήναιο ομομηλίδες ήταν τα απίδια [ἄπια]. (Αθήναιος, Δειπνοσοφισταί, βιβλίον 14, 63.)
    Άλλοι όμως αρχαίοι συγγραφείς θεωρούν ότι ήταν άγρια μικρά μήλα ή μούσμουλα ή σύκα.
    Ο Σαμιώτης συγγραφέας του 19ου αιώνα Επαμεινώνδας Σταματιάδης εικάζει ότι ήταν οι αποκαλούμενες στη Σάμο μπούκνες ή αρμπουκούνες, "ένα είδος σύκα μακρουλά και γλυκύτατα, που ωριμάζουν δύο φορές το χρόνο, το Μάη και τον Αύγουστο".(Επαμεινώνδας Σταματιάδης, Σαμιακά - Ιστορία της Σάμου από τα πανάρχαια χρόνια μέχρι το 1880, τόμος Α΄, σελ. 252.)
4. Brill’s New Jacoby, Aethlios of Samos.
5. K. Müller, Fragmenta historicorum graecorum (Αποσπάσματα Ελλήνων Ιστορικών), Aethlius Samius, τόμος Δ΄,σελ. 294,

(Το άρθρο αναρτήθηκε από τον υπογράφοντα και στην ελληνική Βικιπαίδεια)

Αθανάδας

Ο Αθανάδας, συγγραφέας ενός έργου με τίτλο Αμβρακικά, αναφέρεται από τον μυθογράφο Αντωνίνο Λιβεράλις στο 4^ο κεφάλαιο των Μεταμορφώσεων (στην ιστορία του Κραγαλέα τον οποίο μεταμόρφωσε σε πέτρα ο Απόλλων).[1]

Κανείς άλλος αρχαίος συγγραφέας, εκτός από τον Αντωνίνο, δεν μνημονεύει τον Αθανάδα, ούτε και είναι γνωστό αν τα Αμβρακικά ήταν ποιητικό ή ιστορικό έργο.

1. Άπαντα Αντωνίνος Λιβεράλις - Βάβριος, εκδ. Κάκτος, 2003.

(Το άρθρο αναρτήθηκε από τον υπογράφοντα και στην ελληνική Βικιπαίδεια)

Αθάνας ή Άθανις ο Συρακούσιος

Ο Άθανις ή Αθάνας[1] ήταν ιστορικός συγγραφέας του 4^ου π.Χ. αιώνα από τις Συρακούσες.

Έγραψε, σύμφωνα με τον Διόδωρο τον Σικελιώτη,[2] ένα έργο δεκατριών βιβλίων στο οποίο εξιστορούσε τα γεγονότα της εποχής του Δίωνος. Το έργο, όπως αναφέρει ο Αθήναιος, έφερε τον τίτλο "Σικελικά".[3] Στο πρώτο βιβλίο ο Άθανις περιέγραφε περιληπτικά τα τελευταία επτά χρόνια της βασιλείας του Διονυσίου του Νεοτέρου, αρχίζοντας από το χρονικό σημείο που σταματούσε το ομότιτλο ημιτελές έργο του συμπατριώτη του Φιλίστου. Η ιστορία του τελείωνε, όπως πιθανολογείται, με τον θάνατο του Τιμολέοντος στο 13^ο βιβλίο. Σώθηκαν τρία μόνον αποσπάσματα από τον Αθήναιο και τον Πλούταρχο.[4]

Ο Άθανις συμμετείχε στις εμφύλιες διαμάχες των Συρακουσών ως πολιτικός φίλος και συνεργάτης του Ηρακλείδη και αντίπαλος του Δίωνος.[5] Οι πολιτικές του απόψεις και η εχθρότητά του απέναντι στον Δίωνα προφανώς αντανακλώνται και στο ιστορικό του έργο. Εικάζεται επίσης ότι και οι αρνητικές κρίσεις για τον Δίωνα που εκφράζει ο Ρωμαίος βιογράφος Κορνήλιος Νέπως προέρχονταν από το έργο του Αθάνα, μολονότι ο ίδιος ο Νέπως δεν τον κατονομάζει στις πηγές του.[6]

Σημειώσεις

1. Αναφέρεται ως Αθανάδας από τον Διόδωρο, ως Άθανις από τον Πλούταρχο και τον Αθήναιο και ως Άθηνις από τον Στέφανο Βυζάντιο.
2. Διόδωρος ο Σικελιώτης, Ιστορική Βιβλιοθήκη, XV, 94, 4·
   [Τῶν δὲ συγγραφέων ᾿Αθάνας ὁ Συρακόσιος τῶν περὶ Δίωνα πράξεων ἐντεῦθεν ἀρξάμενος ἔγραψε μὲν βύβλους τρισκαίδεκα, προανέλαβε δὲ τὸν ἄγραφον χρόνον ἐτῶν ἑπτὰ ἀπὸ τῆς Φιλίστου συντάξεως ἐν μιᾷ βύβλῳ, καὶ διελθὼν τὰς πράξεις ἐν κεφαλαίοις συνεχῆ τὴν ἱστορίαν ἐποίησεν].
3. Αθήναιος, Δειπνοσοφισταί, III, 54·
   [Ἄθανις δ᾽ ἐν α΄ Σικελικῶν 'τὸν αὐτόν φησι Διονύσιον καὶ τὸν βοῦν γαρόταν καλεῖν καὶ τὸν χοῖρον ἴακχον].
4. K. Μüller, Fragmenta historicorum Graecorum (1841), τόμος II, σελ. 81. Athanas
5. Στέφανος Βυζάντιος, λήμμα: "Δύμη"·
    [προστάται δὲ τῆς πόλεως ἦσαν τῶν μὲν Συρακοσίων Ἄθηνις καὶ Ἡρακλείδης, τῶν δὲ μισθοφόρων Ἀρχέλαος ὁ Δυμαῖος].
6. L. J. Sanders, The Legend of Dion, κεφ. "The Partisan Tradition 1: Philistus and Athanis", 2008. books.google

(Το άρθρο αναρτήθηκε από τον υπογράφοντα και στην ελληνική Βικιπαίδεια)

Αίγιμος ἤ Αιγίμιος

Ο Αίγιμος ή Αιγίμιος (Αἴγιμος ἤ Αἰγίμιος) ήταν γιατρός από την Ελέα της Λευκανίας. Έζησε τον 5ο π.Χ. αιώνα (ίσως και νωρίτερα) και έγραψε, σύμφωνα με τα αναφερόμενα από τον Γαληνό, το πρώτο ιατρικό σύγγραμμα για τους σφυγμούς (Περὶ παλμῶν).[1]

Ο Αθήναιος (στο ιδ΄ βιβλίο των Δειπνοσοφιστῶν) επικαλούμενος τον Καλλίμαχο μνημονεύει επίσης κάποιον Αιγίμιο [Αίγιμο] ως συγγραφέα όμως ενός πλακουντοποιικού συγγράμματος[2] (δηλαδή ενός οδηγού ζαχαροπλαστικής για γλυκές πίττες).[3] Ωστόσο, είναι αμφίβολο κατά πόσον ο Αίγιμος αυτός ήταν το ίδιο πρόσωπο με τον γιατρό Αίγιμο.

1. W. Smith, Dictionary of Greek and Roman Biography and Mythology, "Aegimus or Aegimius", τόμ. 1, σελ. 26.
2. Αθήναιος, Δειπνοσοφισταί, βιβλίο ιδ΄, 643e. Perseus (Ath. 14.51)
3. Ο πλακούς, ένα είδος γλυκίσματος πεπλατυσμένου σχήματος, φτιαχνόταν με ζύμη, μέλι και διάφορα αρωματικά. Ήταν δηλαδή μια γλυκιά πίττα, κάτι σαν τις σημερινές γλυκές μυζηθρόπιτες ή τα άλλα παραδοσιακά τυρόγλυκα (βαρβαριστί: τσιζκέικ).

Ακουσίλαος ο Αργείος

Ο Ακουσίλαος ο Αργείος, ένας από τους πρώτους Έλληνες πεζογράφους, καταγόταν από το Άργος της Βοιωτίας[1] και έζησε πιθανότατα στις τελευταίες δεκαετίες του 6^ου π.Χ. αιώνα και στις αρχές του 5^ου.

Περί του έργου του

Συγκαταλέγεται στου λογογράφους (δηλαδή στους ιστοριογράφους του 6^ου και 5^ου π.Χ. αιώνα που έγραψαν πεζά κείμενα σε ιωνική διάλεκτο στα οποία περιέγραφαν ιστορικά γεγονότα αναμεμειγμένα με άφθονα μυθολογικά στοιχεία). Το έργο του με τίτλο Γενεηλογίαι (ή Ἱστορίαι) αποτελούνταν από τρία βιβλία και είχε αποκλειστικά μυθολογικό περιεχόμενο· αφηγείτο σ' αυτό τη γέννηση του κόσμου και των θεών καθώς και τις ιστορίες των μυθικών βασιλιάδων και ηρώων από την εποχή του Φορωνέα (του πρώτου ανθρώπου) μέχρι τα Τρωικά και τους Νόστους. Αφορμή για την συγγραφή του έργου, σύμφωνα με μια παράδοση που διέσωσε η Σούδα, ήταν η ανακάλυψη από τον πατέρα του, ονόματι Κάβα, χάλκινων δέλτων (πινακίδων σε σχήμα κεφαλαίου δέλτα) θαμμένων στην αυλή του σπιτιού του που περιείχαν αρχαίες θεογονίες και γενεαλογίες ηρώων.

Ο Κλήμης ο Αλεξανδρεύς θεωρούσε ότι ο Ακουσίλαος προσάρμοσε τα έργα του Ησιόδου σε πεζό λόγο παρουσιάζοντας τα ως δικά του.[2] Τα αποσπάσματα που έχουν σωθεί[3] δείχνουν πράγματι ότι Ακουσίλαος συμφωνούσε σε πολλά σημεία με τον Ησίοδο, σε κάποια άλλα όμως διαφωνούσε, ενώ κάποιες από τις ιστορίες που αφηγείτο ήταν πρωτότυπες και εντελώς άγνωστες πριν απ' αυτόν.

Ο Πλάτων είναι ο αρχαιότερος συγγραφέας που αναφέρει τον Ακουσίλαο. Στο Συμπόσιο[4] γράφει ότι ο Ακουσίλαος συμφωνούσε με τον Ησίοδο θεωρώντας πως αρχικά υπήρχε μόνον το Χάος και μετά απ' αυτό εμφανίσθηκαν οι πρώτοι θεοί, η Γαία και ο Έρως.

Ο Ακουσίλαος μνημονεύεται επίσης από τον Απολλόδωρο,[5] τον Στράβωνα,[6] τον Παυσανία,[7] τον Ιώσηπο[8] κ.ά., ενώ ο Σαβίνος[9] φέρεται να είχε γράψει υπόμνημα (ερμηνευτικά σχόλια) στο έργο του Ακουσιλάου.

Σύμφωνα με τον Διογένη Λαέρτιο κάποιοι κατέτασσαν τον Ακουσίλαο στην περίφημη ομάδα των επτά σοφών.[10]

Σταχυολόγηση αποσπασμάτων

Στα αποσπάσματα του Ακουσίλαου, μεταξύ άλλων, διαβάζουμε:
• ότι ο αετός που έτρωγε το συκώτι του αλυσοδεμένου Προμηθέα ήταν γιος, όπως και ο Κέρβερος, της Έχιδνας και του Τυφώνα·
• ότι η Ίρις ήταν αγγελιοφόρος των θεών και οι Άρπυιες φύλακες του κήπου των Εσπερίδων·
• ότι οι αρχαίοι άνθρωποι ζούσαν χίλια χρόνια·
• ότι ο Φορωνεύς ήταν ο πρώτος άνθρωπος και ότι όταν ήταν βασιλιάς στο Άργος συνέβη μεγάλος κατακλυσμός στην Αττική·
• ότι υιός του Φορωνέως ήταν ο Σπάρτων και γιος αυτού ο Μυκηνεύς από τον οποίο πήραν το όνομά τους οι Μυκήνες·
• ότι η Σκύλλα ήταν θυγατέρα της Εκάτης και του Φόρκυνος·
• ότι οι Φαίακες γεννήθηκαν από το πεσμένο στην γη αίμα του ευνουχισμένου Ουρανού·
• ότι ο Δευκαλίων ήταν γιος του Προμηθέα και της Ησιόνης και ότι μετά τον μεγάλο κατακλυσμό μαζί με την Πύρρα έριξαν πίσω τους πέτρες από τις οποίες γεννήθηκαν οι άνθρωποι·
• ότι ο Ποσειδών μεταμόρφωσε σε άνδρα την Καινή (Καινίς), όταν αυτή του είπε πως δεν ήθελε να κάνει παιδιά μαζί του ούτε με κανέναν άλλο, και ως Καινεύς πλέον έγινε ο πανίσχυρος βασιλιάς των Λαπιθών κ.ά.[11]

Σημειώσεις

1. Λεξικό Σουίδα, λήμμα: "᾿Ακουσίλαος"·
[Κάβα υἱὸς ᾿Αργεῖος, ἀπὸ Κερκάδος πόλεως οὔσης Αὐλίδος πλησίον, ἱστορικὸς πρεσβύτατος"].
2. Κλήμης ο Αλεξανδρεύς, Στρωματείς, VI, 26·
[Τὰ δὲ ῾Ησιόδου μετήλλαξαν εἰς πεζὸν λόγον καὶ ὡς ἴδια ἐξήνεγκαν Εὔμηλός τε καὶ ᾿Ακουσίλαος οἱ ἱστοριογράφοι].
3. K. Müller (1841), Fragmenta Historicorum Graecorum, τόμος Β΄, "Acusilai fragmenta", σελ.100.
• H. Diels (1923), Die Fragmente der Vorsokratiker, "Akusilaos", σελ. 206.
4. Πλάτων, Συμπόσιον, 178b.
5. Απολλόδωρος, Βιβλιοθήκη, Βιβλίον Β' (1.3, 2.2, 5.7) και Βιβλίον Γ΄ (4.4, 12.6, 15.2)
6. Στράβων, Γεωγραφικά, Βιβλίο 10, κεφ. 3.21.
7. Παυσανίας, Ἑλλάδος περιήγησις, Κορινθιακά, 16.4
8. Ιώσηπος, Περὶ ἀρχαιότητος Ἰουδαίων λόγος α, 13.
9. Λεξικόν, Σουίδα, λήμμα: "Σαβίνος".
10. Διογένης ο Λαέρτιος, Βίοι καὶ γνῶμαι τῶν ἐν φιλοσοφίᾳ εὐδοκιμησάντων, Θαλής, 41-42.
11. Müller ό.π. Diels ό.π. Για μια νεώτερη καταγραφή βλέπε perseus και Jacoby

(Το άρθρο αναρτήθηκε από τον υπογράφοντα και στην ελληνική Βικιπαίδεια)

Αντίοχος ο Συρακούσιος (Αντίοχος ο Ξενοφάνους)

Ο Αντίοχος ο Συρακούσιος, γιος του Ξενοφάνη, ήταν ιστορικός του τέλους του 5^ου π.Χ. αιώνα, σύγχρονος του Θουκυδίδη.

Για την ζωή του δεν γνωρίζουμε τίποτε άλλο. Το έργο του πάντως εκτιμήθηκε κατά την αρχαιότητα για την σαφήνειά του και αποτέλεσε αναφορά και πηγή πληροφοριών για μεταγενέστερους ιστορικούς[1] όπως ο Στράβων και ο Διονύσιος ο Αλικαρνασσεύς.

Αν και Δωριεύς ο ίδιος, έγραψε σε ιωνική διάλεκτο την ιστορία της Σικελίας (Σικελικών ιστορία) και της Ιταλίας (Περί Ιταλίας ή Ιταλίας οικισμός), έργα που έχουν χαθεί πλην μερικών αποσπασμάτων.
Στις "Σικελικές ιστορίες" εξιστορούσε τα γεγονότα που συνέβηκαν στην Σικελία από την εποχή του μυθικού βασιλιά Κώκαλου μέχρι το 424 π.Χ. (ειρήνη της Γέλας), όπως μας πληροφορεί ο Διόδωρος ο Σικελιώτης,[2] και στο "Περί Ιταλίας" διηγιόταν την ίδρυση των ελληνικών αποικιών παραθέτοντας για κάθε τόπο πολλές εθνογραφικές και γεωγραφικές πληροφορίες.

Το έργο του μνημονεύεται επίσης από τον Παυσανία, τον Κλήμη τον Αλεξανδρέα, τον Στέφανο Βυζάντιο και τον Ησύχιο.[3]

1. W. Smith, Dictionary of Greek and Roman Biography and Mythology (1880), Τόμος I, σελ. 195, Antiochus of Syracuse.
2. Διόδωρος Σικελιώτης, Ιστορική Βιβλιοθήκη, Βιβλίο XII, 71.
3. K. Müller, Fragmenta historicorum Grecorum (1841), Τόμος I, σελ. 181, Antiochus.
• F. Jacoby, Die Fragmente der Griechischen Historiker Part I-III , Antiochos von Syrakus.

(Το άρθρο αναρτήθηκε από τον υπογράφοντα και στην ελληνική Βικιπαίδεια)

Ανδρίσκος ο Νάξιος

Ο Ανδρίσκος ήταν ιστορικός άγνωστης εποχής (ίσως του 3ου π.Χ. αιώνα) από την Νάξο. Έγραψε την ιστορία της ιδιαίτερης πατρίδος του (Ναξιακά), από την οποία σώθηκαν ελάχιστα αποσπάσματα (από τον Παρθένιο[1] και τον Αθήναιο[2]).

1. Παρθένιος, Περὶ ἐρωτικῶν παθημάτων, 9 (''Περί Πολυκρίτης").
• Παρθένιος, Περὶ ἐρωτικῶν παθημάτων, 19 ("Περί Παγκρατούς").
2. Αθήναιος, Δειπνοσοφισταί, 3.78c.

(Το άρθρο αναρτήθηκε από τον υπογράφοντα και στην ελληνική Βικιπαίδεια)

Αντωνίνος Λιβεράλις

Ο Αντωνίνος Λιβεράλις (Antoninus Liberalis) ήταν μυθογράφος του 2ου ή 3ου μ.Χ. αιώνα. Βασιζόμενος σε έργα προγενεστέρων του έγραψε στα ελληνικά μια συλλογή σπάνιων μύθων με τίτλο Μεταμορφώσεων Συναγωγή.[1]

Για την ζωή του δεν είναι απολύτως τίποτα γνωστό. Εικάζεται μόνον ότι ήταν μορφωμένος απελεύθερος δούλος, ότι έζησε την εποχή των Αντωνίνων ή των Σεβήρων και ότι καταγόταν από κάποια περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου (με πιθανότερες την Αίγυπτο, την Κρήτη ή την Μικρά Ασία). Δεν γνωρίζουμε επίσης αν εκτός από τις "Μεταμορφώσεις" έγραψε και κάποιο άλλο έργο.

Μεταμορφώσεων Συναγωγή
Έκδοση του 1676 με λατινική μετάφραση

Η Μεταμορφώσεων Συναγωγή σώθηκε σε ένα και μοναδικό βυζαντινό χειρόγραφο του 9ου αιώνα που φυλάσσεται σήμερα στην πανεπιστημιακή βιβλιοθήκη της Χαϊδελβέργης. Περιλαμβάνει 41 ιστορίες στις οποίες άνθρωποι (ή σπανιότερα ζώα) μεταμορφώνονται σε ζώα (συνήθως πουλιά), φυτά, πέτρες ή βράχους, άστρα και σε μια περίπτωση σε ηχώ. Κάποιες φορές αλλάζουν φύλο, εξαφανίζονται ή γίνονται αθάνατοι.

Κάθε ιστορία φέρει τίτλο και υπότιτλο. Στον υπότιτλο αναφέρεται ο ποιητής ή ο μυθογράφος και το έργο του από το οποίο ο Αντωνίνος άντλησε τα στοιχεία για τον μύθο που διηγείται. Δεν γνωρίζουμε αν τους υπότιτλους αυτούς τους έθεσε ο ίδιος εξαρχής ή αν είναι δουλειά κάποιου μεταγενέστερου αντιγραφέα ή σχολιαστή του χειρογράφου. Με τον τρόπο αυτό πάντως διασώθηκαν τα ονόματα ορισμένων αρχαίων ποιητών για τους οποίους δεν γίνεται μνεία πουθενά αλλού.

Το έργο του Αντωνίνου (αρχαίο κείμενο και νεοελληνική απόδοση) κυκλοφόρησε το 2003 από τις εκδόσεις Κάκτος.[2]

(Διαδικτυακή έκδοση αρχαίου κειμένου: Ἀντωνῖνος Λιβεράλις, Μεταμορφώσεων συναγωγή)

1. W. Smith, A Dictionary of Greek and Roman biography and mythology, "Antoninus Liberalis", 1869.
2. Αντωνίνος Λιβεράλις - Βάβριος, Άπαντα, εκδ. Κάκτος, 2003.

(Παραλλαγή του άρθρου δόθηκε από τον υπογράφοντα για δημοσίευση στην ελληνική Βικιπαίδεια)

Αντίμαχος ο Τήιος

Ο Αντίμαχος ο Τήιος (από την Τέω της Ιωνίας) ήταν επικός ποιητής του 8ου ή 7ου π.Χ. αιώνα.
Θεωρούνταν δημιουργός του έπους "Επίγονοι"[1], το οποίο διηγείτο την άλωση της Θήβας από τους γιους των Επτά επί Θήβας (δηλαδή, των επτά Αργείων ηγεμόνων που με επικεφαλής τον βασιλιά του Άργους Άδραστο και τον Πολυνείκη είχαν επιχειρήσει ανεπιτυχώς την κατάληψη της ίδιας πόλης δέκα χρόνια νωρίτερα).

Ο Αντίμαχος μνημονεύεται από τον Πλούταρχο[2] και τον Κλήμη τον Αλεξανδρέα[3] (χωρίς πάντως να αναφέρεται και ως ο ποιητής των "Επιγόνων").

1. Μοναδική πηγή αυτής της πληροφορίας είναι ένα σχόλιο στον στίχο 1270 της Ειρήνης του Αριστοφάνη, όπου ο άγνωστος σχολιαστής αναφέρει ως ποιητή των Επιγόνων τον (ή κάποιον) Αντίμαχο. (M. West, Greek epic fragments from the seventh to the fifth centuries BC, σελ. 56, LCL 497, Harvand University Press, 2003.)
2. Πλούταρχος, Βίοι Παράλληλοι, Ρωμύλος, 12.
3. Κλήμης ο Αλεξανδρεύς, Στρωματείς, 6.12.7.

(Το άρθρο αναρτήθηκε από τον υπογράφοντα και στην ελληνική Βικιπαίδεια)

Απολλοφάνης ο Αθηναίος

Ο Απολλοφάνης ο Αθηναίος ήταν δραματουργός του 4ου π.Χ. αιώνα, ένας από τους τελευταίους εκπροσώπους της παλαιάς κωμωδίας.[1]

Η Σούδα μνημονεύει τους τίτλους πέντε έργων του (Δαλίς, Ἰφιγέρων, Κρῆτες, Δανάη. Κένταυροι)[2] από τα οποία και σώθηκαν λίγα αποσπάσματα.[3]

1. W. Smith, Dictionary of Greek and Roman Biography and Mythology, "Apollophanes", τομ.I, σελ. 246. Perseus
2. Λεξικόν Σουίδα, λήμμα: "Απολλοφάνης".
3. August Meineke, Fragmenta poetarum comoediae antiquae (1840), "Apollophanes", σελ. 879-882. Google books

(Το άρθρο αναρτήθηκε από τον υπογράφοντα και στην ελληνική Βικιπαίδεια)

Απολλώνιος ο Σοφιστής

Ο Απολλώνιος ο επονομαζόμενος Σοφιστής, γραμματικός και λεξικογράφος του 1^ου μ.Χ. αιώνα, γιος του επίσης γραμματικού Αρχέβουλου ή Αρχέβιου,[1] γεννήθηκε στην Αλεξάνδρεια, αλλά έζησε και δίδαξε στη Ρώμη του Τιβέριου.

Από τα έργα του σώθηκε, σε χειρόγραφο κώδικα του 1065 μ.Χ., το "Λεξικόν κατά στοιχείον της τε Ιλιάδος και Οδυσσείας", ένα ερμηνευτικό και ετυμολογικό λεξικό της ομηρικής γλώσσας γνωστό στη διεθνή βιβλιογραφία και ως Ομηρικό Λεξικό του Απολλωνίου.

Για την σύνταξη του λεξικού του, ο Απολλώνιος χρησιμοποίησε το έργο του προγενεστέρου του γραμματικού Αρίσταρχου του Σαμόθρακος, αλλά και του συγχρόνου του Απίωνος, και υιοθέτησε την αλφαβητική κατάταξη των λημμάτων με βάση τα δύο πρώτα ψηφία της κάθε λέξης.[2]

Το "Ομηρικό Λεξικό" εκδόθηκε το 1773 στο Παρίσι[3] με λατινική μετάφραση και το 1833 στο Βερολίνο[4]. Στην Ελλάδα πρωτοκυκλοφόρησε το 2001 από τις εκδόσεις Ηλιοδρόμιον.[5]

1. Λεξικόν Σουϊδα, Ἀπολλώνιος.
2. Jean-Claude Boulanger, Les inventeurs de dictionnaires: de l'eduba des scribes mésopotamiens au scriptorium des moines médiévaux, σελ. 173, Les presses de l'Université d' Ottawa, 2003.
3. W. Smith, Dictionary of Greek and Roman Biography and Mythology, Τόμος Ι, Apollonius 5.
4. Apollonius Sophista, Apollonii Sophistae Lexicon Homericum, Βερολίνο, 1833.
5. Απολλώνιου Σοφιστού, Λεξικόν κατά στοιχείον της τε Ιλιάδος και Οδυσσείας, Ηλιοδρόμιον, 2001

(Το άρθρο αναρτήθηκε από τον υπογράφοντα και στην ελληνική Βικιπαίδεια)

Αριστόκριτος ο Μανιχαίος

Σύμφωνα με τα Ψευδοκλημέντεια[1] ο Αριστόκριτος (5ος μ.Χ. αι.) ανήκε στην αίρεση των Μανιχαίων και είχε συγγράψει ένα βιβλίο με τίτλο Θεοσοφία στο οποίο προσπαθούσε να καταδείξει ότι ο Χριστιανισμός, ο Ιουδαϊσμός, ο Μανιχαϊσμός και ο "Ελληνισμός" [η εθνική δηλαδή θρησκεία των αρχαίων Ελλήνων] ήταν "ἕν καὶ τὸ αὐτό δόγμα", δεν είχαν δηλαδή ουσιαστικές διαφορές μεταξύ τους.[2]

1. Παλαιά χριστιανικά αιρετικά κείμενα που ψευδώς αποδίδονταν στον επίσκοπο της Ρώμης Κλήμεντα (Πάπας Κλήμης Α').
2. Samuel N. C. Lieu, Manichaeism in the Later Roman Empire and Medieval China, σελ. 141, Mohr Siebeck, 1992.

(Το άρθρο αναρτήθηκε από τον υπογράφοντα και στην ελληνική Βικιπαίδεια)

Αριστόκριτος ο Μιλήσιος

Ο Αριστόκριτος ήταν γραμματικός και ιστορικός του 1ου (;) π.Χ. αιώνα.

Έγραψε τα έργα Περὶ Μιλήτου[1] και Πρὸς Ἡρακλεόδωρον ἀντιδοξουμένων[2][3] (μια πολεμική διατριβή) από τα οποία σώθηκαν λίγα αποσπάσματα.[4]

1. Παρθένιος ο Νικαεύς, Ερωτικά παθήματα, ια΄ ("Περὶ Βυβλίδος")·
[Ἱστορεῖ Ἀριστόκριτος Περὶ Μιλήτου…]
2. Κλήμης ο Αλεξανδρεύς, Στρωματείς, 5.5·
[Ἀριστόκριτος δ´ ἐν τῇ πρώτῃ τῶν πρὸς Ἡρακλεόδωρον ἀντιδοξουμένων μέμνηταί τινος ἐπιστολῆς οὕτως ἐχούσης· "Βασιλεὺς Σκυθῶν Ἀτοίας Βυζαντίων δήμῳ. μὴ βλάπτετε προσόδους ἐμάς, ἵνα μὴ ἐμαὶ ἵπποι ὑμέτερον ὕδωρ πίωσι".συμβολικῶς γὰρ ὁ βάρβαρος τὸν μέλλοντα πόλεμον αὐτοῖς ἐπάγεσθαι παρεδήλωσεν.]
3. Παγκόσμιο βιογραφικό λεξικό, λήμμα: "Αριστόκριτος γραμματικός", Εκδοτική Αθηνών.
4. Κ. Müller, Fragmenta historicorum graecorum (1841), τόμος IV, "Aristocritus".

(Το άρθρο αναρτήθηκε από τον υπογράφοντα και στην ελληνική Βικιπαίδεια)

Αρκτίνος ο Μιλήσιος

Ο Ἀρκτῖνος ὁ Μιλήσιος ήταν ένας από τους αρχαιότερους επικούς ποιητές-αρχαιότερος από όλους σύμφωνα με τον Διονύσιο τον Αλικαρνασσέα[1].

Ο Κλήμης ο Αλεξανδρεύς, επικαλούμενος μαρτυρία του Φανία, υποστηρίζει ότι ο Αρκτίνος ήταν σύγχρονος με τον Λέσχη (που θεωρούνταν ο ποιητής της Μικράς Ιλιάδος) και ότι έχασε μάλιστα από αυτόν σε κάποιο ποιητικό διαγωνισμό[2]. Άλλες πηγές τοποθετούσαν τον Αρκτίνο στον 8ο π.Χ. αιώνα[3] και τον θεωρούσαν μαθητή του Ομήρου[4], ενώ σύγχρονοι ερευνητές υποθέτουν ότι άκμασε περί το 650 π.Χ.

Του αποδίδονταν τα κύκλια έπη Αιθιοπίς, Ιλίου Πέρσις και Τιτανομαχία. Αν και από τα έπη αυτά σώθηκαν ελάχιστα μόνον αποσπάσματα[5], είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε το ακριβές περιεχόμενό τους χάρη σε ένα διδακτικό κείμενο του 2ου μ.Χ. αιώνα, τη "Χρηστομάθεια" του Πρόκλου:

• Στην "Αιθιοπίδα" ο Αχιλλέας σκότωνε σε μονομαχία τη βασίλισσα των Αμαζόνων Πενθεσίλεια και τον βασιλιά των Αιθιόπων Μέμνωνα που είχαν έρθει στο Ίλιον να βοηθήσουν τους Τρώες. Αργότερα επιτιθέμενος εναντίον της Τροίας σκοτωνόταν με τη σειρά του από τον Πάρη στον οποίο συμπαραστεκόταν ο θεός Απόλλων. Μετά από σφοδρή μάχη ο Αίας και ο Οδυσσέας κατόρθωναν τελικά να πάρουν το πτώμα του Αχιλλέα και να το μεταφέρουν στο στρατόπεδο των Αχαιών. Η Θέτις όμως άρπαζε το σώμα του γιου της από τη νεκρική πυρά και το μετέφερε στη νήσο Λευκή [Αχίλλειος νήσος]. Και η Αιθιοπίδα τελείωνε με τη φιλονικία Οδυσσέα και Αίαντα για το ποιος είναι ο πιο άξιος για να πάρει τα όπλα του νεκρού ήρωα.

• Η "Ιλίου Πέρσις" περιέγραφε την εκπόρθηση της Τροίας με την βοήθεια του Δούρειου Ίππου, καθώς και τις λεηλασίες, τις ιεροσυλίες και τις βάρβαρες σφαγές που επηκολούθησαν, εξαιτίας των οποίων η Αθηνά και οι υπόλοιποι θεοί αποφάσισαν να τιμωρήσουν αυστηρά τους Αχαιούς κατά την επιστροφή τους στην πατρίδα.

Τέλος, η "Τιτανομαχία", η οποία συχνά αποδιδόταν στον Εύμηλο τον Κορίνθιο[6], διηγιόταν τη σύγκρουση του Δία και των άλλων Ολυμπίων θεών με τους Τιτάνες, που έληξε με την ήττα των τελευταίων και τη φυλάκισή τους στον Τάρταρο.

Σημειώσεις

1. Διονύσιος ο Αλικαρνασσεύς, Ρωμαϊκή αρχαιολογία, 1.68.2.
• W. Smith, A dictionary of Greek and Roman biography and mythology, "Arctinus of Miletus".
2. Κλήμης ο Αλεξανδρεύς, Στρωματείς, 1.131.6· [Φανίας δὲ πρὸ Τερπάνδρου τιθεὶς Λέσχην τὸν Λέσβιον Ἀρχιλόχου νεώτερον φέρει τὸν Τέρπανδον, διημιλλῆσθαι δὲ τὸν Λέσχην Ἀρκτίνῳ καὶ νενικηκέναι].
3. Λεξικόν Σουΐδα, λήμμα: "Ἀρκτῖνος"· [Ἀρκτῖνος Τήλεω τοῦ Ναύτεω ἀπογόνου, Μιλήσιος ἐποποιός, μαθητὴς Ὁμήρου, ὡς λέγει ὁ Κλαζομένιος Ἀρτέμων ἐν τῷ περὶ Ὁμήρου, γεγονὼς κατὰ τὴν θ΄ ὀλυμπιάδα, μετὰ τετρακόσια ἔτη τῶν Τρωικῶν].
4. Ιωάννης Τζέτζης, Χιλιάδες, 13.641· [Ἀρκτῖνος ὁ Μιλήσιος ἦν μαθητὴς Ὁμήρου].
5. Ομηρικά - Επικός κύκλος, εκδόσεις Κάλβος, 2005.
• M. West, Greek epic fragments: From the seventh to the fifth enturies BC, Loeb, 2003.
6. Αθήναιος, Δειπνοσοφισταί, 277d · [οἶδα ὅτι ὁ τὴν Τιτανομαχίαν ποιήσας, εἴτ᾿ Εὔμηλός ἐστιν ὁ Κορίνθιος ἢ Ἀρκτῖνος ἢ ὅστις δήποτε χαίρει ὀνομαζόμενος …].

Βίων ο Προκοννήσιος

Ο Βίων ο Προκοννήσιος, λογογράφος του 6ου π.Χ. αιώνα, σύγχρονος (σύμφωνα με τον Διογένη τον Λαέρτιο) με τον Φερεκύδη τον Σύριο[1], έγραψε σε ιωνική διάλεκτο δύο βιβλία από τα οποία σώθηκαν ελάχιστα μόνον αποσπάσματα.[2]

Ο αυστηρός στις κριτικές του Κλήμης ο Αλεξανδρεύς τον θεωρούσε πάντως λογοκλόπο και αντιγραφέα του Μελησαγόρα και του Κάδμου του Μιλησίου.[3]

Το έργο του Βίωνα μνημονεύεται από τον Πλούταρχο[4] και τον Αθήναιο,[5] ενώ αναφορά σ' αυτό γίνεται και στο βυζαντινό λεξικό του Φωτίου.[6]

Σημειώσεις

1. Διογένης Λαέρτιος, Βίοι καὶ γνῶμαι τῶν ἐν φιλοσοφίᾳ εὐδοκιμησάντων, Βιβλίον Δ', Βίων, 58·
    [Γεγόνασι δὲ Βίωνες δέκα· πρῶτος ὁ Φερεκύδῃ τῷ Συρίῳ συνακμάσας, οὗ φέρεται βιβλία δύο Ἰάδι· ἔστι δὲ Προκοννήσιος].
2. K. Müller, Fragmenta Historicorum Graecorum (Αποσπάσματα Ελλήνων Ιστορικών), τόμος Β', σελ.19. Bion Proconnesius
3. Κλήμης ο Αλεξανδρεύς, Στρωματείς, Βιβλίον 6ον·
    [τὰ δὲ Ἡσιόδου μετήλλαξαν εἰς πεζὸν λόγον καὶ ὡς ἴδια ἐξήνεγκαν Εὔμηλός τε καὶ Ἀκουσίλαος οἱ ἱστοριογράφοι. Μελησαγόρου γὰρ ἔκλεψαν Γοργίας ὁ Λεοντῖνος καὶ Εὔδημος ὁ Νάξιος οἱ ἱστορικοὶ καὶ ἐπὶ τούτοις ὁ Προκοννήσιος Βίων, ὅς καὶ τὰ Κάδμου τοῦ παλαιοῦ μετέγραψεν κεφαλαιούμενος].
4. Πλούταρχος, Βίοι Παράλληλοι, Θησεύς, 26.2·
    [... Βίων δὲ καὶ ταύτην παρακρουσάμενον οἴχεσθαι λαβόντα• φύσει γὰρ οὔσας τὰς Ἀμαζόνας φιλάνδρους οὔτε φυγεῖν τὸν Θησέα προσβάλλοντα τῇ χώρᾳ, ἀλλὰ καὶ ξένια πέμπειν• τὸν δὲ τὴν κομίζουσαν ἐμβῆναι παρακαλεῖν εἰς τὸ πλοῖον• ἐμβάσης δὲ ἀναχθῆναι].
5. Αθήναιος, Δειπνοσοφισταί, Βιβλίον Β', 23·
     [ἐστὶ δὲ ἡ κρήνη, ὥς φησι Βίων μέση Μαιδῶν καὶ Παιόνων Ἴννα καλουμένη].
6. Φώτιος, Λεξικόν, λήμμα Άγλαυρος ·
     [Ἄγλαυρος· μία τῶν Κέκροπος θυγατέρων,| ἣν διὰ τιμῆς ἔχουσι καὶ ὀμνύουσιν αἱ γυναῖκες· εἰς γὰρ τὴν τοῦ πατρὸς αὐτῆς Κέκροπος τιμὴν ἀπονεῖμαί τινα γέρα τὴν θεὸν τῇ Ἀγλαύρῳ. οὕτω Βίων ὁ Προκοννήσιος].

(Το άρθρο αναρτήθηκε από τον υπογράφοντα και στην ελληνική Βικιπαίδεια)

Βίων ο Σολεύς

Ο Βίων ο Σολεύς ήταν συγγραφέας των αλεξανδρινών ή των πρώτων ρωμαϊκών χρόνων.

Από τον Διογένη τον Λαέρτιο[1] και τον Αθήναιο μνημονεύεται ένα έργο του με τίτλο Αιθιοπικά, ενώ ο Βάρρων τον συγκαταλέγει μεταξύ αυτών που έγραψαν Γεωπονικά. Στα γεωπονικά έργα του Βίωνος αναφέρεται επίσης και ο Πλίνιος.[2] Σώθηκαν συνολικά έξι αποσπάσματα.[3]

Ο Πλούταρχος, όταν διηγείται την ιστορία του Θησέως και της Αμαζόνας Αντιόπης, επικαλείται ομοίως κάποιο Βίωνα,.[4] Δεν είναι όμως σίγουρο, αν ο Βίων αυτός ήταν Βίων ο Σολεύς ή ο Βίων ο Προκοννήσιος.

1. Διογένης Λαέρτιος, Βίοι καὶ γνῶμαι τῶν ἐν φιλοσοφίᾳ εὐδοκιμησάντων, Βιβλίον Δ', Βίων, 58 ·
[Γεγόνασι δὲ Βίωνες δέκα· … πέμπτος Σολεύς, Αἰθιοπικὰ γεγραφώς·…]
2. W. Smith, A Dictionary of Greek and Roman biography and mythology (1869), Τόμος I, σελ. 488. Bion of Soli
3. K. Müller, Fragmenta historicorum graecorum (1841), IV, σελ. 350. Bion Solensis
4. Πλούταρχος, Βίοι Παράλληλοι, Θησεύς, 26.2.

(Το άρθρο αναρτήθηκε από τον υπογράφοντα και στην ελληνική Βικιπαίδεια)

Δείνων ο Κολοφώνιος

Ο Δείνων (ή Δίνων) ήταν ιστορικός του 4ου π.Χ. αιώνα από την Κολοφώνα της Μικράς Ασίας, πατέρας του επίσης ιστορικού Κλειτάρχου.

Έγραψε μια ιστορία της Περσίας με τίτλο Τα Περσικά από την οποία δασώθηκαν κάποια αποσπάσματα.[1] Η αφήγησή του άρχιζε από την εποχή της θρυλικής βασίλισσας Σεμιράμιδος και τελείωνε με την επανάκτηση της Αιγύπτου από τους Πέρσες. Εκτός από τα ιστορικά γεγονότα, περιέγραφε τα ήθη και έθιμα των Περσών καθώς και την πολυτέλεια, τα προνόμια και την ιεραρχία της αυλής του Μεγάλου Βασιλέως. Δεν έλειπαν επίσης αναφορές σε μύθους, φανταστικές ιστορίες και ερωτικές λεπτομέρειες. Το έργο του Δείνωνος συμπλήρωνε και επέκτεινε την αντίστοιχη και ομότιτλη ιστορία του κατά μισό αιώνα πρεσβυτέρου του Κτησία και χωριζόταν, όπως και αυτή, σε τρία μέρη (Ασσυριακά, Μηδικά και Περσικά).

Ο Δείνων θεωρήθηκε κατά την αρχαιότητα αξιόλογος συγγραφέας, αξιόπιστη πηγή για την περσική ιστορία σύμφωνα με τον Ρωμαίο βιογράφο Κορνήλιο Νέπω. Ο Πλούταρχος τον χρησιμοποίησε ως κύρια πηγή πληροφοριών για την σύνταξη του "Βίου του Αρταξέρξη", τον μνημόνευε επίσης και στον "Βίο του Θεμιστοκλή".[2] Αναφέρεται ακόμη από τον Αθήναιο και τον Πλίνιο τον Πρεσβύτερο,[3] ενώ εικάζεται ότι και ο Κλείταρχος άντλησε πολλές πληροφορίες από το ιστορικό έργο του πατέρα του όταν έγραφε την δική του ιστορία του Μ. Αλεξάνδρου.

1. Dominique Lenfant, Les Histoires perses de Dinon et d'Héraclide (fragments édités, traduits et commentés), éditions de Boccard, Paris, 2009.
• K. Müller, Fragmenta Hstoricorum Graecorum (Αποσπάσματα Ελλήνων Ιστορικών), τόμος 2, Dino, σελ. 88-95.
2. Πλούταρχος, Βίοι Παράλληλοι, Αρταξέρξης, Θεμιστοκλής, 27 .
3. Encyclopaedia Iranica online, Dinon .

(Το άρθρο αναρτήθηκε από τον υπογράφοντα και στην ελληνική Βικιπαίδεια)

Δημήτριος ο Βυζάντιος (ο ιστορικός και ο φιλόσοφος)

1. Δημήτριος ο Βυζάντιος, ο ιστορικός του 3ου αιώνα π.Χ.

Σύμφωνα με τον Διογένη τον Λαέρτιο έγραψε ένα σύγγραμμα 13 βιβλίων (Γαλατῶν διάβασις ἐξ Εὐρώπης εἰς Ἀσίαν) στο οποίο περιέγραφε την μετανάστευση των Γαλατών στην Μικρά Ασία το 278/277 π.Χ.· και ένα άλλο οκτώ βιβλίων (Tὰ περὶ Ἀντίοχον καὶ Πτολεμαῖον καὶ τὴν τῆς Λιβύης ὑπ' αὐτῶν διοίκησιν) στο οποίο προφανώς εξιστορούσε τις διαμάχες μεταξύ του Αντιόχου Α΄ και του Πτολεμαίου Β΄.[1]

2. Δημήτριος ο Βυζάντιος, ο περιπατητικός φιλόσοφος του 1ου αιώνα π.Χ.

Έγραψε ένα έργο Περί ποιημάτων (ή Περί ποιητών),[2] από το οποίο σώθηκαν μερικά μόνον αποσπάσματα στους Δειπνοσοφιστές του Αθηναίου (στα βιβλία X, XII και XIV).

1. Διογένης ο Λαέρτιος, Βίοι καὶ γνῶμαι τῶν ἐν φιλοσοφίᾳ εὐδοκιμησάντων, "Δημήτριος", κεφ. Ε΄ 83·
(Γεγόνασι δὲ Δημήτριοι ἀξιόλογοι εἴκοσι [...] ἕβδομος Βυζάντιος, ἐν τρισκαίδεκα βιβλίοις γεγραφὼς τὴν Γαλατῶν διάβασιν ἐξ Εὐρώπης εἰς Ἀσίαν καὶ ἐν ἄλλοις ὀκτὼ τὰ περὶ Ἀντίοχον καὶ Πτολεμαῖον καὶ τὴν τῆς Λιβύης ὑπ᾽ αὐτῶν διοίκησιν ...)
• K. Müller, Fragmenta historicorum graecorum (1841), "Demetrius Byzantius", τόμ. II, σελ. 624. Internet Archive
• W. Smith, Dictionary of Greek and Roman Biography and Mythology, "Demetrius Byzantius (6)".
2. W. Smith, ,ό.π., "Demetrius Byzantius (7)".

(Το άρθρο αναρτήθηκε από τον υπογράφοντα και στην ελληνική Βικιπαίδεια)

Δήμων (ο ατθιδογράφος)

Ο Δήμων ήταν ιστορικός και συγγραφέας μιας Ατθίδος αποτελούμενης από τέσσερα (τουλάχιστον) βιβλία σύμφωνα με την μαρτυρία του Αθήναιου.[1]

Πότε έζησε δεν είναι ακριβώς γνωστό· ήταν πάντως αρχαιότερος από τον Φιλόχορο, ο οποίος φαίνεται να έγραψε την δική του Ατθίδα ενάντια στην Ατθίδα του Δήμωνα που την θεωρούσε ανακριβή.[2]

Στον Δήμωνα αποδίδονται επίσης άλλα δύο συγγράμματα, τα Περί παροιμιών και Περί θυσιών.

Από τα έργα του σώθηκαν 22 αποσπάσματα (τα περισσότερα από το Περί παροιμιών). Αναφέρονται από τον Πλούταρχο (στον βίο του Θησέως), τον Στέφανο Βυζάντιο, τον Αρποκρατίονα, τον Ησύχιο, τον Ζηνόβιο, τον Φώτιο και τη Σούδα κ.ά.[3]

1. Αθήναιος, Δειπνοσοφισταί, βιβλίον γ΄, 50. perseus

2. W. Smith, A Dictionary of Greek and Roman biography and mythology (1869), τόμος Ι, σελ. 977. Demon.

3. K. Müller, Fragmenta historicorum Graecorum, Τόμος I, σελ.378-383. Demonis Fragmenta

(Το άρθρο αναρτήθηκε από τον υπογράφοντα και στην ελληνική Βικιπαίδεια)

Δημοκλής ο Φυγελεύς

Ο Δημοκλής ο Φυγελεύς ήταν ένας από τους αρχαιότερους Έλληνες λογογράφους. Έζησε σύμφωνα με τον Διονύσιο τον Αλικαρνασσέα πριν από τον Πελοποννησιακό πόλεμο, κατά πάσα πιθανότητα τον 5ο π.Χ. αιώνα.[1]

Δεν γνωρίζουμε σχεδόν τίποτα για την ζωή του. Από το έργο του σώθηκε μόνο ένα απόσπασμα που το αναφέρει ο Στράβων επικαλούμενος τον Δημήτριο τον Σκήψιο. Σύμφωνα μ' αυτό, κατά την διάρκεια της βασιλείας του Ταντάλου έγιναν μεγάλοι σεισμοί στην Μικρά Ασία, αισθητοί σε όλη την Λυδία, την Ιωνία και την Τρωάδα. Χωριά και κωμοπόλεις καταποντίσθηκαν, το όρος Σίπυλο υπέστη μεγάλες καταστροφές, έλη μετατράπηκαν σε λίμνες και η Τροία κατακλύσθηκε από τα νερά της θάλασσας.[2]

1. Διονύσιος Αλικαρνασσέυς, Περί Θουκυδίδου ..., κεφ. 5·
(ἀρχαῖοι μὲν οὖν συγγραφεῖς πολλοὶ καὶ κατὰ πολλοὺς τόπους ἐγένοντο πρὸ τοῦ Πελοποννησιακοῦ πολέμου: ἐν οἷς ἐστιν […] καὶ Δημοκλῆς ὁ Φυγελεὺς καὶ …)

2. Στράβων, Γεωγραφικά, Βιβλίον 1, κεφ 3, 17·
(Μιμνήσκεται δὲ [Δημήτριος ο Σκήψιος] πρὸς ταῦτα τῶν ὑπὸ Δημοκλέους λεγομένων, σεισμούς τινας μεγάλους τοὺς μὲν πάλαι περὶ Λυδίαν γενομένους καὶ Ἰωνίαν μέχρι τῆς Τρωάδος ἱστοροῦντος, ὑφ᾽ ὧν καὶ κῶμαι κατεπόθησαν καὶ Σίπυλος κατεστράφη κατὰ τὴν Ταντάλου βασιλείαν ... καὶ ἐξ ἑλῶν λίμναι ἐγένοντο, τὴν δὲ Τροίαν ἐπέκλυσε κῦμα).
• K. Müller, Fragmenta Historicorum Graecorum (Αποσπάσματα Ελλήνων Ιστορικών), σελ. 20, Democles.

(Το άρθρο αναρτήθηκε από τον υπογράφοντα και στην ελληνική Βικιπαίδεια)

Δηίοχος ή Δηίλοχος ο Προκοννήσιος

Ο Δηίοχος ή Δηίλοχος[1] ήταν Ίωνας λογογράφος από την Προκόννησο. Έζησε σύμφωνα με τον Διονύσιο τον Αλικαρνασσέα προ του Πελοποννησιακού πολέμου,[2] τον 5ο π.Χ. αιώνα κατά πάσα πιθανότητα.

Για την ζωή του δεν γνωρίζουμε τίποτα και για το έργο του ελάχιστα πράγματα. Φαίνεται πως έγραψε με τίτλο Περί Κυζίκου ένα χρονικό της πόλης αυτής και της Βιθυνίας γενικότερα, όπου διηγιόταν και τα περιστατικά της Αργοναυτικής εκστρατείας που διαδραματίσθηκαν στη περιοχή.
Ανέφερε μεταξύ άλλων τον πυγμαχικό αγώνα ανάμεσα στον Άμυκο, τον μυθικό γίγαντα βασιλιά των Βεβρύκων της Βιθυνίας, και στον αργοναύτη Πολυδεύκη που κατέληξε με νίκη του τελευταίου. Ο Δηίοχος συνέταξε και έναν κατάλογο των αργοναυτών στον οποίο συμπεριέλαβε και το όνομα του Αμφιάραου.

Σ' ένα άλλο απόσπασμα αναφέρει ότι η Κλείτη, η σύζυγος του βασιλιά Κυζίκου, πέθανε από την λύπη της και ότι από τα δάκρυά της σχηματίσθηκε μια πηγή στην Κύζικο που έφερε το όνομά της.[3]

Το έργο του υπήρξε σημαντική πηγή πληροφοριών για μεταγενέστερους του ιστορικούς και ποιητές όπως ο Απολλώνιος ο Ρόδιος.[4] Σώθηκαν ελάχιστα μόνον αποσπάσματα.

1. Αναφέρεται και ως Διίοχος ή Διίλοχος.
2. Διονύσιος Αλικαρνασσέυς, Περί του Θουκυδίδου…, κεφ. 5·
(ἀρχαῖοι μὲν οὖν συγγραφεῖς πολλοὶ καὶ κατὰ πολλοὺς τόπους ἐγένοντο πρὸ τοῦ Πελοποννησιακοῦ πολέμου: ἐν οἷς ἐστιν […] καὶ Δηίοχος ὁ Προκοννήσιος καὶ …)
3. K. Müller, Fragmenta Historicorum Graecorum (Αποσπάσματα Ελλήνων Ιστορικών), τόμος Β', σελ.17, Deiochus.
4. G. W. Mooney, Commentary on Apollonius: Argonautica, perseus

(Το άρθρο αναρτήθηκε από τον υπογράφοντα και στην ελληνική Βικιπαίδεια)

Δίυλλος ο Αθηναίος

Ο ιστορικός Δίυλλος, γιος του ατθιδογράφου Φανόδημου,[1] έζησε στην Αθήνα το πρώτο μισό του 3^ου π.Χ. αιώνος.

Ήταν συγγραφέας ενός έργου (Ιστορίαι) 26 ή 27 βιβλίων στο οποίο εξιστορούσε, όπως γράφει ο Διόδωρος ο Σικελιώτης[2], τα γεγονότα που συνέβηκαν στην Ελλάδα και την Σικελία από την εποχή του τρίτου ιερού πολέμου (όταν οι Φωκείς με επικεφαλής τον Φιλόμηλο κατέλαβαν το μαντείο των Δελφών, 356 π.Χ.) έως τον θάνατο του γιου τού Κάσσανδρου, Φιλίππου του Δ΄ (296 π.Χ.).

Από το έργο του Διύλλου σώθηκαν τέσσερα μόνον αποσπάσματα.[3] Αναφέρονται από τον Αθήναιο, τον Αρποκρατίωνα και τον Πλούταρχο (ο οποίος και εκτιμά τον Δίυλλο ως αξιόλογο ιστορικό).[4]

1. Brill’s New Pauly online, Diyllus.
2. Διόδωρος ο Σικελιώτης, Ιστορική Βιβλιοθήκη, XVI.14.5·
    (Δίυλλος δ᾽ ὁ Ἀθηναῖος ἦρκται τῆς ἱστορίας ἀπὸ τῆς ἱεροσυλήσεως καὶ γέγραφε βύβλους εἴκοσι καὶ ἕξ, συμπεριλαβὼν πάσας τὰς ἐν τοῖς χρόνοις τούτοις γενομένας πράξεις περί τε τὴν Ἑλλάδα καὶ τὴν Σικελίαν)·
και XVI.76.6
    (Δίυλλος δ᾽ ὁ Ἀθηναῖος τῆς δευτέρας συντάξεως ἀρχὴν πεποίηται τῆς Ἐφόρου ἱστορίας τὴν τελευτὴν καὶ τὰς ἑξῆς πράξεις συνείρει τάς τε τῶν Ἑλλήνων καὶ τῶν βαρβάρων μέχρι τῆς Φιλίππου τελευτῆς).
3. K. Müller, Fragmenta historicorum Graecorum (1841), Τόμος II, σελ. 360-361, Diyllus.
4. Πλούταρχος, Περί της Ηροδότου κακοηθείας, 862b·
    (ὅτι μέντοι δέκα τάλαντα δωρεὰν ἔλαβεν ἐξ Ἀθηνῶν Ἀνύτου τὸ ψήφισμα γράψαντος, ἀνὴρ Ἀθηναῖος οὐ τῶν παρημελημένων ἐν ἱστορίᾳ, Δίυλλος, εἴρηκεν]).

(Το άρθρο αναρτήθηκε από τον υπογράφοντα και στην ελληνική Βικιπαίδεια)

Επαίνετος

Ο Επαίνετος ήταν συγγραφέας της ελληνορωμαϊκής εποχής· έγραψε βιβλία μαγειρικής και γαστρονομίας.

Ο Αθήναιος ο Ναυκρατίτης, που τον μνημονεύει αρκετές φορές, αναφέρει τα έργα του Περί ιχθύων και Οψαρτυτικός.[1][2] Το δεύτερο ήταν ένας οδηγός μαγειρικής, από τον οποίον σώζεται ακέραια (στο 14^o βιβλίο των Δειπνοσοφιστών) η συνταγή για ένα πλούσιο έδεσμα που λεγόταν μύμα: Φτιαχνόταν με ψιλοκομμένα κομματάκια κρέατος ανακατεμένα με τα εντόσθια και το αίμα του ζώου, στα οποία προστίθεντο ξύδι, βότανα και καρυκεύματα, τσιγαρισμένο κρεμμύδι και ψημένο τυρί, μέλι και ξινοί κόκκοι ροδιού.[3]

1. Οψαρτυτική: η μαγειρική τέχνη (Οψαρτύω < όψον (το) [κρέας, έδεσμα] + αρτύω [κατασκευάζω με τέχνη]).
2. W. Smith, A dictionary of Greek and Roman biography and mythology (1867), "Epaenetus"Τόμος II, σελ. 21.
3. Αθήναιος, Δειπνοσοφισταί, XIV, 662d. Perseus (Ath., 14.82)

(Το άρθρο αναρτήθηκε από τον υπογράφοντα και στην ελληνική Βικιπαίδεια)

Επιγένης ο Σικυώνιος

Ο Επιγένης ο Σικυώνιος υπήρξε, σύμφωνα με την Σούδα,[1] ο παλαιότερος "τραγωδιοποιός" - αρχαιότερος ακόμη και από τον Θέσπη (Θέσπις) που κατά κανόνα αναφέρεται ως ο εφευρέτης της τραγωδίας (6ος π.Χ. αί.).

Μπορούμε να φανταστούμε ότι ο Επιγένης ήταν από τους πρωτοπόρους εκείνους ποιητές που τόλμησαν να εισαγάγουν στους διθυράμβους που ψαλλόταν προς τιμήν του Διονύσου, μύθους και ιστορίες και για άλλα μυθολογικά πρόσωπα. Οι καινοτομίες αυτές σίγουρα ξένισαν αρχικά τους θεατές της εποχής και αντέδρασαν. Τότε ίσως να ακούσθηκε για πρώτη φορά η φράση Οὐδὲν πρὸς τὸν Διόνυσον [Αυτό δεν έχει καμιά σχέση με τον Διόνυσο], που έμελλε να καταστεί παροιμιώδης (λεγόταν όταν κάποιος μιλούσε εκτός θέματος, όπως αναφέρει ο παροιμιογράφος Ζηνόβιος αντλώντας από παλαιότερες πηγές).[2] Η Σούδα προσθέτει ότι αυτό έγινε, όταν ο Επιγένης ο Σικυώνιος παρουσίασε μια τραγωδία προς τιμήν του Διονύσου με αρκετούς νεωτερισμούς.[3]

Από το έργο του Επιγένους δεν σώθηκε κανένα απόσπασμα. Παλαιότερα ορισμένοι τον είχαν ταυτίσει με τον συνονόματο του Επιγένη, τον ποιητή της μέσης κωμωδίας.[4]

1. Λεξικό Σουίδα, λήμμα: "Θέσπις".
2. Ζηνόβιος, Επιτομή των κατά (Λουκίλλου) Ταρραίου και Διδύμου παροιμιών συντεθείσα κατά στοιχείον, λήμμα "Οὐδὲν πρὸς τὸν Διόνυσον". (Ζηνόβιος: Επιτομή παροιμιών - 5.40)
3. Λεξικό Σουίδα, λήμμα: "Οὐδὲν πρὸς τὸν Διόνυσον"·
[Ἐπιγένους του Σικυωνίου τραγῳδίαν εἰς τὸν Διόνυσον ποιήσαντος ἐπφώνησαν τινὲς τοῦτο· ὅθεν ἡ παροιμία].
4. W. Smith, Dictionary of Greek and Roman Biography and Mythology (1867), "Epigenes οf Sicyon", τόμος II, σελ. 36.

(Το άρθρο αναρτήθηκε από τον υπογράφοντα και στην ελληνική Βικιπαίδεια)

Επιγένης, ο μαθητής του Σωκράτη

Ο Επιγένης, ο γιος του Αντιφώντος από τον δήμο της Κηφισιάς,[1] ήταν ένας από τους αναφερόμενους στους πλατωνικούς διαλόγους μαθητές του Σωκράτους· ένας απ' αυτούς που του παραστάθηκαν στις τελευταίες στιγμές του.[2]

Τον μνημονεύει επίσης και ο Ξενοφών, ο οποίος στα Απομνημονεύματα του γράφει ότι ο Σωκράτης παρατηρώντας κάποτε τον αγύμναστο Επιγένη, ανέπτυξε στους μαθητές του τις αρετές της γυμναστικής και την αναγκαιότητα της επίπονης άσκησης για να παραμένει το σώμα υγιές και ρωμαλέο.[3]

1. Πλάτων, Απολογία Σωκράτους, 33e.
2. Πλάτων, Φαίδων.
3. Ξενοφών, Απομνημονεύματα, Γ', κεφ. 12.

(Το άρθρο αναρτήθηκε από τον υπογράφοντα και στην ελληνική Βικιπαίδεια)

Επιγένης ο Βυζάντιος

Ο Επιγένης ο Βυζάντιος ήταν αστρολόγος και μαθηματικός του 2ου π.Χ. αιώνα.

Μαθήτευσε κοντά στους Χαλδαίους αστρολόγους και έγραψε ένα βιβλίο γι' αυτούς με τίτλο Περί των Χαλδαϊκών μαθηματικών.[1] Ανέφερε σ' αυτό ότι οι Χαλδαίοι διατηρούσαν πινακίδες με αστρονομικά αρχεία για μια περίοδο τουλάχιστον 720 χρόνων πριν την εποχή του. Ελάχιστα αποσπάσματα του έργου του σώθηκαν από τον Σενέκα τον νεότερο και τον Πλίνιο τον πρεσβύτερο.[2] Τον χρησιμοποίησε επίσης και ο Ποσειδώνιος.[3]

1. Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια Π. Δρανδάκη.
2. W. Smith, Dictionary of Greek and Roman Biography and Mythology (1867), "Epigenes of Byzantium", τόμος II, σελ. 36.
3. P. Kroh, Λεξικό αρχαίων συγγραφέων, U.S.P., 1996.

(Το άρθρο αναρτήθηκε από τον υπογράφοντα και στην ελληνική Βικιπαίδεια)

Επιγένης ο Αθηναίος

Ο Επιγένης ο Αθηναίος ήταν ποιητής της μέσης κωμωδίας.[1]

Σώθηκαν οι τίτλοι κάποιων έργων του (Αργυρίου αφανισμός, Βακχεία, Ηρωίνη, Μνημάτιον, Ποντικός) και ελάχιστα αποσπάσματα από τον Πολυδεύκη και (κυρίως) από τον Αθήναιο.[2]

1. W. Smith, Dictionary of Greek and Roman Biography and Mythology (1867), "Epigenes of Athens", τόμος II, σελ. 36.
2. A. Meineke, Fragmenta comicorum graecorum (1857), "Epigenes", vol. III, σελ. 537-540. Internet archive

(Το άρθρο αναρτήθηκε από τον υπογράφοντα και στην ελληνική Βικιπαίδεια)

Επιγένης ο γραμματικός

Ο Επιγένης ήταν γραμματικός πιθανόν του 4ου π.Χ. αιώνα.

Έγραψε, σύμφωνα με τον Κλήμη τον Αλεξανδρέα, μια πραγματεία για την ορφική ποίηση στην οποίαν υποστήριζε ότι τα λεγόμενα Ορφικά ποιήματα ήταν στην πραγματικότητα γραμμένα από Πυθαγόρειους φιλοσόφους και ποιητές.[1] Έτσι, απέδιδε στον Κέρκωπα τον Πυθαγόρειο την "Εἰς Ἅιδου κατάβασιν" και τον "Ἱερὸν λόγον" και στον επίσης πυθαγόρειο Βροντίνο τον "Πέπλο" και τα "Φυσικά".

Ο Επιγένης μνημονεύεται ακόμη από τον Αθήναιο[2] και τον Αρποκρατίονα. Ο τελευταίος μάλιστα μεταφέρει τον ισχυρισμό του Καλλιμάχου σύμφωνα με τον οποίον και το φιλοσοφικό έργο Τριαγμός, που γενικά αποδιδόταν στον Ίωνα τον Χίο, ήταν έργο του Επιγένους.[3]

Ορισμένοι σύγχρονοι φιλόλογοι πάντως ταυτίζουν τον γραμματικό Επιγένη άλλοτε με τον Επιγένη τον μαθητή του Σωκράτους και άλλοτε με τον Επιγένη τον αστρολόγο από το Βυζάντιο.

1. Κλήμης ο Αλεξανδρεύς, Στρωματείς, βιβλίο I, xxi.e·
    [Ἐπιγένης δὲ ἐν τοῖς Περὶ τῆς εἰς Ὀρφέα ποιήσεως Κέρκωπος εἶναι λέγει τοῦ Πυθαγορείου τὴν Εἰς Ἅιδου κατάβασιν καὶ τὸν Ἱερὸν λόγον, τὸν δὲ Πέπλον καὶ τὰ Φυσικὰ Βροντίνου]. Remacle org
2. Αθήναιος, Δειπνοσοφισταί, XI, 486α·
    [Ἐπιγένης μὲν οὖν ἀκούει τὸ ἄμφωτον ποτήριον…]. Perseus (Ath. 11.34)
3. Βαλέριος Αρποκρατίων, Λέξεις των δέκα ρητόρων, λήμμα "Ίων", εκδ. Κάκτος, 2004·
     [… φιλόσοφόν τι σύγραμμα τὸν Τριαγμὸν ἐπιγραφόμενον, ὅπερ Καλλίμαχος ἀντιλέγεσθαί φησιν ὡς Ἐπιγένους]. Archive org

(Το άρθρο αναρτήθηκε από τον υπογράφοντα και στην ελληνική Βικιπαίδεια)

Ευγάμμων ο Κυρηναίος

Ο Ευγάμμων ο Κυρηναίος ήταν επικός ποιητής του 6ου π.Χ. αιώνα. Ο Ευσέβιος τοποθετεί την ακμή του στην 53η Ολυμπιάδα, δηλαδή το 568-565 π.Χ.[1].

Αρχαίες πηγές του αποδίδουν το έπος Τηλεγόνεια, το νεότερο και πιο ευφάνταστο ποίημα του επικού κύκλου, το οποίο έχει ολοκληρωτικά χαθεί[2]. Γνωρίζουμε όμως το ακριβές του περιεχόμενο από τη "Χρηστομάθεια" του Πρόκλου, ένα κείμενο της ελληνορωμαϊκής εποχής αποσπάσματα του οποίου περιέχονται σε βυζαντινό χειρόγραφο του 10ου αιώνα (τον περίφημο κώδικα Venetus A) που "φυλάσσεται" σήμερα στη Μαρκιανή Βιβλιοθήκη της Φλωρεντίας.

Στην Τηλεγόνεια ο Οδυσσέας μετά τη μνηστηροφονία έφευγε στην Ήπειρο, παντρευόταν τη βασίλισσα των Θεσπρωτών Καλλιδίκη, έκανε μαζί της ένα γιο (τον Πολυποίτη) και πολεμούσε ενάντια στους Βρύγους. Αργότερα, όταν επέστρεφε στην Ιθάκη σκοτωνόταν κατά λάθος από τον Τηλέγονο, τον γιο που είχε κάνει με την Κίρκη και είχε φθάσει στο νησί αναζητώντας τον.

Ο Κλήμης ο Αλεξανδρεύς υποστήριζε ότι ο Ευγάμμων έγραψε την Τηλεγόνεια αντιγράφοντας το "περί Θεσπρωτών βιβλίο" του ποιητή Μουσαίου[3]. Ο Μουσαίος ήταν βέβαια ένα μυθικό πρόσωπο, αλλά η ύπαρξη ενός πολύ παλαιού έπους (αγνώστου συγγραφέα) με τίτλο Θεσπρωτίς μνημονεύεται και από τον Παυσανία[4]. Το έπος αυτό εικάζεται ότι χρησιμοποίησε ο Ευγάμμων για να συνθέσει τη δική του Τηλεγονεία. Αν η υπόθεση είναι σωστή, τότε, όπως παρατηρεί ο Φ. Μοντανάρι, έχουμε εδώ το συγκεκριμένο παράδειγμα ενός κύκλιου έπους που βασίζεται σε πηγές πολύ αρχαιότερες των ομηρικών επών[5].

Σημειώσεις

1. Α. Λέσκυ, Ιστορία της αρχαίας ελληνικής λογοτεχνίας, σελ. 138, εκδ. Κυριακίδη, 2011.
• W. Smith, A Dictionary of Greek and Roman biography and mythology (1873), "Eugamon".
2. M. West, Greek Epic Fragments: From the Seventh to the Fifth Centuries BC., "Telegony", σελ. 164-171, Loeb Classical Library, Harvard University Press, 2003.
3. Κλήμης ο Αλεξανδρεύς, Στρωματείς, 6.25.1· [αὐτοτελῶς γὰρ (οἱ Ἐλληνες) τὰ ἑτέρων ὑφελόμενοι ὡς ἴδια ἐξήνεγκαν, καθάπερ Εὐγάμμων ὁ Κυρηναῖος ἐκ Μουσαίου τὸ περὶ Θεσπρωτῶν βιβλίον ὁλόκληρον].
4. Παυσανίας, Ελλάδος περιήγησις, "Αρκαδικά", 12.5.
5. F. Montanari, Ιστορία της αρχαίας ελληνικής λογοτεχνίας, σελ. 111, USP, 2010.

Ευγέων ο Σάμιος

Ο Ευγέων[1] ήταν ένας από τους αρχαιότερους Έλληνες λογογράφους. Σύμφωνα με τον Διονύσιο τον Αλικαρνασσέα έζησε προ του Πελοποννησιακού πολέμου, πιθανότατα τον 5^ο π.Χ. αιώνα.[2]

Έγραψε ένα έργο με τίτλο Ὥροι Σαμίων στο οποίο αφηγείτο την ιστορία και τους μύθους της νήσου Σάμου. Σώθηκαν τρία μόνον αποσπάσματα.[3] Σ' ένα απ' αυτά ο Ευγέων έγραφε πως ζούσαν κάποτε στη Σάμο πελώρια άγρια θηρία που όταν βρυχιόνταν σκιζότανε η γης.

Το έργο του Ευγέωνος αναφέρεται επίσης από τους Αριστοτέλη και Θουκυδίδη.[4]

1. Αναφέρεται και ως Ευγαίων ή Ευάγων.
2. Διονύσιος Αλικαρνασσέυς, Περί του Θουκυδίδου, κεφ. 5·
[ἀρχαῖοι μὲν οὖν συγγραφεῖς πολλοὶ καὶ κατὰ πολλοὺς τόπους ἐγένοντο πρὸ τοῦ Πελοποννησιακοῦ πολέμου: ἐν οἷς ἐστιν Εὐγέων τε ὁ Σάμιος ].
3. K. Müller, Fragmenta Historicorum Graecorum (Αποσπάσματα Ελλήνων Ιστορικών), τόμος β΄, σελ. 16, Eugeon Samius.
4. Brill’s New Pauly, Evagon.

(Το άρθρο αναρτήθηκε από τον υπογράφοντα και στην ελληνική Βικιπαίδεια)

Εύδημος ο Πάριος, Εύδημος ο Νάξιος και Εύμηλος

Ο καταγόμενος από την Πάρο Εύδημος ήταν λογογράφος της προ του Πελοποννησιακού πολέμου εποχής σύμφωνα με μαρτυρία του Διονυσίου του Αλικαρνασσέως.[1] Δεν γνωρίζουμε τίποτε άλλο για τη ζωή ή το έργο του το οποίο έχει ολοσχερώς χαθεί. [2]

Εικάζεται ότι ο Εύδημος ο Πάριος, ο Εύδημος ο Νάξιος (που κατά τον Κλήμη τον Αλεξανδρέα ήταν λογοκλόπος και αντιγραφέας του Μελησαγόρα) και ό Εύμηλος (ο ιστοριογράφος
που μετέγραψε σε πεζό λόγο τα έπη του Ησιόδου) ήταν στην πραγματικότητα το ίδιο πρόσωπο.[3] Ο Κλήμης πάντως τους αναφέρει ξεχωριστά.[4]

1. Διονύσιος Αλικαρνασσέυς, Περί του Θουκυδίδου ..., κεφ. 5·
[ἀρχαῖοι μὲν οὖν συγγραφεῖς πολλοὶ καὶ κατὰ πολλοὺς τόπους ἐγένοντο πρὸ τοῦ Πελοποννησιακοῦ πολέμου: ἐν οἷς ἐστιν [...] καὶ Εὔδημος ὁ Πάριος καὶ ...]
2. Müller, Fragmenta Ηistoricorum Graecorum (Αποσπάσματα Ελλήνων Ιστορικών), τόμος β΄, σελ. 20, Eudemus Parius.
3. Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια, Π. Δρανδάκη.
4. Κλήμης ο Αλεξανδρεύς, Στρωματείς, Βιβλίον 6ον·
[τὰ δὲ Ἡσιόδου μετήλλαξαν εἰς πεζὸν λόγον καὶ ὡς ἴδια ἐξήνεγκαν Εὔμηλός τε καὶ Ἀκουσίλαος οἱ ἱστοριογράφοι. Μελησαγόρου γὰρ ἔκλεψαν Γοργίας ὁ Λεοντῖνος καὶ Εὔδημος ὁ Νάξιος οἱ ἱστορικοὶ καὶ ἐπὶ τούτοις ὁ Προκοννήσιος Βίων, ὅς καὶ τὰ Κάδμου τοῦ παλαιοῦ μετέγραψεν κεφαλαιούμενος, Ἀμφίλοχός τε καὶ Ἀριστοκλῆς καὶ Λεάνδριος καὶ Ἀναξιμένης καὶ Ἑλλανικός καὶ Ἑκαταῖος καὶ Ἀνδροτών καὶ Φιλόχορος].

(Το άρθρο αναρτήθηκε από τον υπογράφοντα και στην ελληνική Βικιπαίδεια)

Ευθυμένης ο Μασσαλιώτης

Ο καταγόμενος από την Μασσαλία Ευθυμένης υπήρξε θαλασσοπόρος, εξερευνητής και γεωγράφος του 6ου ή 5ου π.Χ. αιώνα. Κάποιοι μελετητές ωστόσο τον θεωρούν νεώτερο και τον τοποθετούν στον 4ο π.Χ. αιώνα, στην εποχή περίπου που έζησε και ο επίσης θαλασσοπόρος συμπατριώτης του Πυθέας.

Ο Ευθυμένης ήταν ο δεύτερος γνωστός Έλληνας (μετά τον Κωλαίο τον Σάμιο) που πέρασε τις Ηράκλειες Στήλες και ανοίχτηκε στην Έξω Θάλασσα. Εξερεύνησε τις ακτές της βορειοδυτικής Αφρικής φθάνοντας μέχρι τις εκβολές ενός μεγάλου ποταμού, ίσως του Νίγηρα ή, πιθανότερα, του Σενεγάλη. Περιέγραψε το ταξίδι αυτό σ' ένα βιβλίο με τίτλο Περίπλους (όπως μας πληροφορεί ο γεωγράφος Μαρκιανός)[1] από το οποίο σώθηκε ένα μόνο απόσπασμα (που αναφέρεται, περίπου με τα ίδια λόγια, από τον φιλόσοφο Σενέκα[2] και τον Ψευδο-Πλούταρχο[3]).

Σύμφωνα με το απόσπασμα αυτό, ο Ευθυμένης ισχυριζόταν ότι ο Νείλος πηγάζει από τον Ατλαντικό ωκεανό και ότι οι πλημμύρες του οφείλονται στην δύναμη των ετήσιων ανέμων που σπρώχνουν με ορμή τα νερά του ωκεανού μέσα στο ποτάμι. Φαίνεται πως στήριξε την πεποίθησή του αυτή στην παρατήρηση ότι και στον Σενεγάλη υπήρχαν κροκόδειλοι και ιπποπόταμοι (ζώα χαρακτηριστικά του Νείλου) και στο ότι στο σημείο εκείνο τα νερά της θάλασσας ήταν γλυκά (επειδή, όπως ξέρουμε σήμερα, το ρεύμα του Σενεγάλη εισχωρεί βαθειά μέσα στον ωκεανό). Η αντίληψη ότι ο Νείλος πηγάζει από τον ωκεανό και αφού διασχίσει ολόκληρη την Αφρική χύνεται στην Μεσόγειο, όσο παράδοξη και αν φαντάζει σήμερα, ήταν απολύτως συμβατή με τι γνώσεις και κυρίως τους μύθους της εποχής του Ευθυμένη.

Ο Ευθυμένης ο Μασσαλιώτης μνημονεύεται επίσης από τον Αθήναιο,[4] τον Ιωάννη τον Λυδό[5] και τον Αίλιο Αριστείδη (που επικαλείται παλαιότερη μαρτυρία του Εφόρου). Αντιθέτως, ο αναφερόμενος από τον Κλήμη τον Αλεξανδρρέα Ευθυμένης ως συγγραφέας κάποιου Χρονικού εικάζεται πως δεν ήταν ο θαλασσοπόρος Μασσαλιώτης, αλλά κάποιος άλλος συνονόματος του.[6]

Σημειώσεις

1. Μαρκιανός Ηρακλεώτης του Πόντου, Περίπλους της εντός θαλάσσης (επιτομή γραμμένη από τον Μένιππο τον Περγαμηνό), στο Geographi Graeci Minores, τόμος α', σελ. 566.
2. Σενέκας ο Νεώτερος, Naturalium Quaestionum (Φυσικά Προβλήματα), Βιβλίο IV, 2.22 (γαλλιστί).
3. Πλούταρχος, Περί των αρεσκόντων φιλοσόφοις φυσικών δογμάτων, Βιβλίον δ΄, Περὶ Νείλου ἀναβάσεως·
[Θαλῆς τοὺς ἐτησίας ἀνέμους οἴεται πνέοντας τῇ Αἰγύπτῳ ἀντιπροσώπους ἐπαίρειν τοῦ Νείλου τὸν ὄγκον διὰ τὸ τὰς ἐκροὰς αὐτοῦ τῇ παροιδήσει τοῦ ἀντιπαρήκοντος πελάγους ἀνακόπτεσθαι.
Εὐθυμένης ὁ Μασσαλιώτης ἐκ τοῦ Ὠκεανοῦ καὶ τῆς ἔξω θαλάσσης γλυκείας κατ´ αὐτὸν οὔσης νομίζει πληροῦσθαι τὸν ποταμόν. Ἀναξαγόρας ἐκ τῆς χιόνος τῆς ἐν τῇ Αἰθιοπίᾳ, τηκομένης μὲν ἐν τῷ θέρει ψυχομένης δὲ τῷ χειμῶνι].
4. Αθήναιος, Δειπνοσοφισταί, Βιβλίον 2, 90 (αγγλιστί).
5. Συμπεριλαμβάνεται στο Fragmenta historicorum graecorum, κεφ. Euthemenes.
6. Emmanuel Davin, Euthymènes le Massaliote: second grand navigateur provençal, Bulletin de l'Association Guillaume Budé, n°2, juin 1955. σελ. 25.

(Το άρθρο αναρτήθηκε από τον υπογράφοντα και στην ελληνική Βικιπαίδεια)

Ζηνόβιος (ο γραμματικός)

Ο Ζηνόβιος ήταν γραμματικός άγνωστης εποχής. Σώθηκαν λίγα αποσπάσματα από ένα υπόμνημα του στο "Ὀνοματικόν" του Απολλώνιου του Δύσκολου.[1]

Στο 9ο βιβλίο της Ἐλληνικῆς [Παλατινής] ἀνθολογίας περιλαμβάνεται και ένα επίγραμμα του γραμματικού Ζηνόβιου (ή κάποιου γραμματικού Ζηνόβιου).[2] Ορισμένοι μελετητές ταυτίζουν τον Ζηνόβιο αυτόν (τον επιγραμματοποιό) με τον σοφιστή και παροιμιογράφο Ζηνόβιο, άλλοι όμως (όπως ο Γ. Σμιθ) απορρίπτουν την ταύτιση αυτή και αφήνουν το θέμα ανοικτό[3].

1. Π. Κροχ, Λεξικό αρχαίων συγγραφέων Ελλήνων και Λατίνων, εκδ. USP, 1996.
2. Ἑλληνική Ἀνθολογία, "Ζηνοβίου γραμματικοῦ", 9.711:
Αὐτὴν Γραμματικὴν ὁ ζωγράφος ἤθελε γράψαι·
Βίκτορα δὲ γράψας, “Τὸν σκοπόν”, εἶπεν, “ἔχω”.
3. W. Smith, A Dictionary of Greek and Roman biography and mythology, "Zenobius: Another Zenobius".

(Το άρθρο αναρτήθηκε από τον υπογράφοντα και στην ελληνική Βικιπαίδεια)

Σελίδες

Περί του έργου του

Σταχυολόγηση αποσπασμάτων

1. Δημήτριος ο Βυζάντιος, ο ιστορικός του 3ου αιώνα π.Χ.

2. Δημήτριος ο Βυζάντιος, ο περιπατητικός φιλόσοφος του 1ου αιώνα π.Χ.

Φόρμα επικοινωνίας