Ο καταγόμενος από την Μασσαλία Ευθυμένης υπήρξε θαλασσοπόρος, εξερευνητής και γεωγράφος του 6ου ή 5ου π.Χ. αιώνα. Κάποιοι μελετητές ωστόσο τον θεωρούν νεώτερο και τον τοποθετούν στον 4ο π.Χ. αιώνα, στην εποχή περίπου που έζησε και ο επίσης θαλασσοπόρος συμπατριώτης του Πυθέας.
Ο Ευθυμένης ήταν ο δεύτερος γνωστός Έλληνας (μετά τον Κωλαίο τον Σάμιο) που πέρασε τις Ηράκλειες Στήλες και ανοίχτηκε στην Έξω Θάλασσα. Εξερεύνησε τις ακτές της βορειοδυτικής Αφρικής φθάνοντας μέχρι τις εκβολές ενός μεγάλου ποταμού, ίσως του Νίγηρα ή, πιθανότερα, του Σενεγάλη. Περιέγραψε το ταξίδι αυτό σ' ένα βιβλίο με τίτλο Περίπλους (όπως μας πληροφορεί ο γεωγράφος Μαρκιανός)[1] από το οποίο σώθηκε ένα μόνο απόσπασμα (που αναφέρεται, περίπου με τα ίδια λόγια, από τον φιλόσοφο Σενέκα[2] και τον Ψευδο-Πλούταρχο[3]).
Σύμφωνα με το απόσπασμα αυτό, ο Ευθυμένης ισχυριζόταν ότι ο Νείλος πηγάζει από τον Ατλαντικό ωκεανό και ότι οι πλημμύρες του οφείλονται στην δύναμη των ετήσιων ανέμων που σπρώχνουν με ορμή τα νερά του ωκεανού μέσα στο ποτάμι. Φαίνεται πως στήριξε την πεποίθησή του αυτή στην παρατήρηση ότι και στον Σενεγάλη υπήρχαν κροκόδειλοι και ιπποπόταμοι (ζώα χαρακτηριστικά του Νείλου) και στο ότι στο σημείο εκείνο τα νερά της θάλασσας ήταν γλυκά (επειδή, όπως ξέρουμε σήμερα, το ρεύμα του Σενεγάλη εισχωρεί βαθειά μέσα στον ωκεανό). Η αντίληψη ότι ο Νείλος πηγάζει από τον ωκεανό και αφού διασχίσει ολόκληρη την Αφρική χύνεται στην Μεσόγειο, όσο παράδοξη και αν φαντάζει σήμερα, ήταν απολύτως συμβατή με τι γνώσεις και κυρίως τους μύθους της εποχής του Ευθυμένη.
Ο Ευθυμένης ο Μασσαλιώτης μνημονεύεται επίσης από τον Αθήναιο,[4] τον Ιωάννη τον Λυδό[5] και τον Αίλιο Αριστείδη (που επικαλείται παλαιότερη μαρτυρία του Εφόρου). Αντιθέτως, ο αναφερόμενος από τον Κλήμη τον Αλεξανδρρέα Ευθυμένης ως συγγραφέας κάποιου Χρονικού εικάζεται πως δεν ήταν ο θαλασσοπόρος Μασσαλιώτης, αλλά κάποιος άλλος συνονόματος του.[6]
2. Σενέκας ο Νεώτερος, Naturalium Quaestionum (Φυσικά Προβλήματα), Βιβλίο IV, 2.22 (γαλλιστί).
3. Πλούταρχος, Περί των αρεσκόντων φιλοσόφοις φυσικών δογμάτων, Βιβλίον δ΄, Περὶ Νείλου ἀναβάσεως·
[Θαλῆς τοὺς ἐτησίας ἀνέμους οἴεται πνέοντας τῇ Αἰγύπτῳ ἀντιπροσώπους ἐπαίρειν τοῦ Νείλου τὸν ὄγκον διὰ τὸ τὰς ἐκροὰς αὐτοῦ τῇ παροιδήσει τοῦ ἀντιπαρήκοντος πελάγους ἀνακόπτεσθαι.
Εὐθυμένης ὁ Μασσαλιώτης ἐκ τοῦ Ὠκεανοῦ καὶ τῆς ἔξω θαλάσσης γλυκείας κατ´ αὐτὸν οὔσης νομίζει πληροῦσθαι τὸν ποταμόν. Ἀναξαγόρας ἐκ τῆς χιόνος τῆς ἐν τῇ Αἰθιοπίᾳ, τηκομένης μὲν ἐν τῷ θέρει ψυχομένης δὲ τῷ χειμῶνι].
4. Αθήναιος, Δειπνοσοφισταί, Βιβλίον 2, 90 (αγγλιστί).
5. Συμπεριλαμβάνεται στο Fragmenta historicorum graecorum, κεφ. Euthemenes.
6. Emmanuel Davin, Euthymènes le Massaliote: second grand navigateur provençal, Bulletin de l'Association Guillaume Budé, n°2, juin 1955. σελ. 25.
Ο Ευθυμένης ήταν ο δεύτερος γνωστός Έλληνας (μετά τον Κωλαίο τον Σάμιο) που πέρασε τις Ηράκλειες Στήλες και ανοίχτηκε στην Έξω Θάλασσα. Εξερεύνησε τις ακτές της βορειοδυτικής Αφρικής φθάνοντας μέχρι τις εκβολές ενός μεγάλου ποταμού, ίσως του Νίγηρα ή, πιθανότερα, του Σενεγάλη. Περιέγραψε το ταξίδι αυτό σ' ένα βιβλίο με τίτλο Περίπλους (όπως μας πληροφορεί ο γεωγράφος Μαρκιανός)[1] από το οποίο σώθηκε ένα μόνο απόσπασμα (που αναφέρεται, περίπου με τα ίδια λόγια, από τον φιλόσοφο Σενέκα[2] και τον Ψευδο-Πλούταρχο[3]).
Σύμφωνα με το απόσπασμα αυτό, ο Ευθυμένης ισχυριζόταν ότι ο Νείλος πηγάζει από τον Ατλαντικό ωκεανό και ότι οι πλημμύρες του οφείλονται στην δύναμη των ετήσιων ανέμων που σπρώχνουν με ορμή τα νερά του ωκεανού μέσα στο ποτάμι. Φαίνεται πως στήριξε την πεποίθησή του αυτή στην παρατήρηση ότι και στον Σενεγάλη υπήρχαν κροκόδειλοι και ιπποπόταμοι (ζώα χαρακτηριστικά του Νείλου) και στο ότι στο σημείο εκείνο τα νερά της θάλασσας ήταν γλυκά (επειδή, όπως ξέρουμε σήμερα, το ρεύμα του Σενεγάλη εισχωρεί βαθειά μέσα στον ωκεανό). Η αντίληψη ότι ο Νείλος πηγάζει από τον ωκεανό και αφού διασχίσει ολόκληρη την Αφρική χύνεται στην Μεσόγειο, όσο παράδοξη και αν φαντάζει σήμερα, ήταν απολύτως συμβατή με τι γνώσεις και κυρίως τους μύθους της εποχής του Ευθυμένη.
Ο Ευθυμένης ο Μασσαλιώτης μνημονεύεται επίσης από τον Αθήναιο,[4] τον Ιωάννη τον Λυδό[5] και τον Αίλιο Αριστείδη (που επικαλείται παλαιότερη μαρτυρία του Εφόρου). Αντιθέτως, ο αναφερόμενος από τον Κλήμη τον Αλεξανδρρέα Ευθυμένης ως συγγραφέας κάποιου Χρονικού εικάζεται πως δεν ήταν ο θαλασσοπόρος Μασσαλιώτης, αλλά κάποιος άλλος συνονόματος του.[6]
Σημειώσεις
1. Μαρκιανός Ηρακλεώτης του Πόντου, Περίπλους της εντός θαλάσσης (επιτομή γραμμένη από τον Μένιππο τον Περγαμηνό), στο Geographi Graeci Minores, τόμος α', σελ. 566.2. Σενέκας ο Νεώτερος, Naturalium Quaestionum (Φυσικά Προβλήματα), Βιβλίο IV, 2.22 (γαλλιστί).
3. Πλούταρχος, Περί των αρεσκόντων φιλοσόφοις φυσικών δογμάτων, Βιβλίον δ΄, Περὶ Νείλου ἀναβάσεως·
[Θαλῆς τοὺς ἐτησίας ἀνέμους οἴεται πνέοντας τῇ Αἰγύπτῳ ἀντιπροσώπους ἐπαίρειν τοῦ Νείλου τὸν ὄγκον διὰ τὸ τὰς ἐκροὰς αὐτοῦ τῇ παροιδήσει τοῦ ἀντιπαρήκοντος πελάγους ἀνακόπτεσθαι.
Εὐθυμένης ὁ Μασσαλιώτης ἐκ τοῦ Ὠκεανοῦ καὶ τῆς ἔξω θαλάσσης γλυκείας κατ´ αὐτὸν οὔσης νομίζει πληροῦσθαι τὸν ποταμόν. Ἀναξαγόρας ἐκ τῆς χιόνος τῆς ἐν τῇ Αἰθιοπίᾳ, τηκομένης μὲν ἐν τῷ θέρει ψυχομένης δὲ τῷ χειμῶνι].
4. Αθήναιος, Δειπνοσοφισταί, Βιβλίον 2, 90 (αγγλιστί).
5. Συμπεριλαμβάνεται στο Fragmenta historicorum graecorum, κεφ. Euthemenes.
6. Emmanuel Davin, Euthymènes le Massaliote: second grand navigateur provençal, Bulletin de l'Association Guillaume Budé, n°2, juin 1955. σελ. 25.
(Το άρθρο αναρτήθηκε από τον υπογράφοντα και στην ελληνική Βικιπαίδεια)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου