Νεάνθης ο Κυζικηνός

Ο Νεάνθης ο Κυζικηνός, μαθητής του ρήτορα Φιλίσκου του Μιλήσιου,[1] υπήρξε πολυγραφότατος συγγραφέας περί τα μέσα του 3ου π.Χ. αιώνα.

Από τα συγγράμματά του είναι γνωστά σήμερα τα εξής:
- Ἑλληνικά (αποτελούμενο από έξι τουλάχιστον βιβλία στα οποία πραγματευόταν διάφορα μυθολογικά, γεωγραφικά και ιστορικά θέματα)·
- Ὥροι Κυζικηνῶν (ένα χρονικό της γενέτειράς του Κυζίκου)· 
- Αἱ περὶ Ἄτταλον ἱστορίαι (ιστορίες για τον Άτταλο, τον βασιλιά της Περγάμου)·
- Περὶ ἐνδόξων ἀνδρῶν·
- Περὶ Πυθαγορικῶν (πληροφορίες για την ζωή και το έργο των Πυθαγορείων)·
- Περὶ τελετῶν·
- Τὰ κατὰ πόλιν μυθικά·
 καθώς και οι ρητορικού περιεχομένου πραγματείες·
- Περὶ κακοζηλίας ῥητορικῆς και
- Λόγοι πανηγυρικοί.[2]

Περί ενδόξων ανδρών

Το σπουδαιότερο έργο του πάντως, αυτό που τον έκανε ευρύτατα γνωστό, ήταν το Περί ενδόξων ανδρών, μια συλλογή βιογραφικών στοιχείων και ανεκδότων από την ζωή επιφανών προσώπων. Από τα αποσπάσματα που σώθηκαν μαθαίνουμε ότι ο Πλάτων πέθανε σε ηλικία 84 ετών και ότι λεγόταν έτσι επειδή είχε μέτωπο πλατύ· ότι ο Σοφοκλής πέθανε επίσης σε μεγάλη ηλικία πνιγμένος από μια ρώγα σταφύλι· ότι τον Ηράκλειτο τον κατασπάραξαν -ζωντανό ακόμη- τα σκυλιά (κυνόβρωτος γενέσθαι)· ότι ο Τίμων πέφτοντας από μια αχλαδιά χτύπησε άσχημα στο πόδι και αρνούμενος να πάει σε γιατρό έπαθε γάγγραινα και πέθανε. Υπήρχαν επίσης πληροφορίες για τον Επίχαρμο, τον Περίανδρο και τον Αντισθένη.

Σε άλλα έργα του ο Νεάνθης αναφερόταν στον Εμπεδοκλή και στον Πυθαγόρα (τον οποίο θεωρούσε φοινικικής καταγωγής και υποστήριζε ότι ο πατέρας του ήταν Σύρος έμπορος από την Τύρο εγκατεστημένος στη Σάμο).[3]
 

Περί τελετών

Στο έργο αυτό έδινε μια διαφορετική ιστορία του καθαρμού της Αθήνας από το Κυλώνειον άγος.
Αντίθετα από την επικρατούσα εκδοχή, υποστήριζε ότι ο Επιμενίδης (που είχε αναλάβει τον εξαγνισμό της πόλης) δεν ζήτησε να γίνουν θυσίες ζώων, αλλά ανθρωποθυσία. Ο Κρατίνος, ένας πανέμορφος νέος, προσφέρθηκε τότε εθελοντικά να θυσιασθεί για την σωτηρία της Αθήνας και αμέσως στον θάνατο τον ακολούθησε και ο εραστής του, ο Αριστόδημος[4].  (Εκδοχή που ο Πολέμων απέρριπτε ως αναληθή και φανταστική, όπως και πολλές άλλες απόψεις του Νεάνθη, στο πολεμικό του βιβλίο με τίτλο Αἱ πρὸς τὸν Νεάνθην ἀντιγραφαί).[5]

Από τα έργα του Νεάνθη σώθηκαν συνολικά 36 αποσπάσματα. Αναφέρονται κυρίως από τον Αθήναιο και τον Διογένη τον Λαέρτιο, αλλά και από τον Πλούταρχο, τον Στράβωνα, τον Παρθένιο, τον Κλήμη τον Αλεξανδρέα, τον Πορφύριο, τον Φαβωρίνο, τον Στέφανο τον Βυζάντιο κ.ά.

Ορισμένα πάντως έργα ενδεχομένως δεν ανήκαν στον Νεάνθη τον Κυζικηνό, αλλά σε κάποιον  Νεάνθη ρητοροδιδάσκαλο που έζησε λίγο νωρίτερα γύρω στα 300 π.Χ. [6]

---

1. Λεξικόν Σουίδα (Σούδα), λήμμα: "Νεάνθης".
2. W. Smith, A dictionary of Greek and Roman biography and mythology (1867), Τόμος II, σελ. 1145. Neanthes of Cyzicum
•  K. Müller, Fragmenta historicorum graecorum (1841), τόνος III, σελ. 2-11. Neanthes Cyzicenus
3. Müller, ό.π.
4. Αθήναιος, Δειπνοσοφισταί, ΙΓ΄.78.
5. Αθήναιος, ΙΓ΄.79.
6. P. Kroh, Λεξικό των αρχαίων συγγραφέων, εκδ. U.S.P., 1996.
•   Α. Lesky, Ιστορία της αρχαίας ελληνικής λογοτεχνίας, σελ. 1057, εκδ. Κυριακίδη, 2011.

(Το άρθρο αναρτήθηκε από τον υπογράφοντα και στην ελληνική Βικιπαίδεια)

---

Νεοπτόλεμος ο Παριανός

Ο Νεοπτόλεμος ο Παριανός ήταν ποιητής, γραμματικός και γλωσσογράφος του 3ου π.Χ. αιώνα από το Πάριον της Μυσίας.

Έγραψε τα επικά ποιήματα Διονυσιάς[1] και Τριχθονία[2] (Ἐριχθονίς ή Ἐριχθονιάς)[3], καθώς και τα φιλολογικού ή λεξικογραφικού περιεχομένου έργα: Περὶ ἐπιγραμμάτων,[4] Περὶ ἀστεϊσμῶν,[5] Περὶ ποιήσεως, Περὶ γλωσσῶν Ὁμήρου[6] (το οποίο εκτιμάτο ως άριστο βοήθημα στη μελέτη των ομηρικών επών) και Φρύγιαι φωναί[7] (το οποίο μάλλον κατέγραφε και εξηγούσε τις φρυγικής προέλευσης λέξεις της Ελληνικής).[8]

Ο Στράβων θεωρούσε τον Νεοπτόλεμο τον Παριανό "αξιομνημόνευτο γλωσσογράφο",[9] ενώ ο σχολιαστής Πορφυρίων πίστευε ότι οι περί ποιήσεως απόψεις του Νεοπτόλεμου επηρέασαν σημαντικά τον Ρωμαίο ποιητή Οράτιο.

Από τα έργα του Νεοπτόλεμου σώθηκαν ελάχιστα αποσπάσματα που περιελήφθησαν στις συλλογές Analecta Alexandrina (1843) [10] και Collectanea Alexandrina (1925).

---

   Σημειώσεις

1. Αθήναιος, Δειπνοσοφισταί, Βιβλίον Γ', 23· [Νεοπτόλεμος δ᾽ ὁ Παριανὸς ἐν τῇ Διονυσιάδι].
2. Αχιλλεύς Τάτιος, Εἰσαγωγή εἰς τὰ Ἀράτου φαινόμενα, 22.
3. Μεγάλη ελληνική εγκυκλοπαίδεια Π. Δρανδάκη, ομώνυμο λήμμα
•  P. Kroh, Λεξικό αρχαίων συγγραφέων, ομώνυμο λήμμα.
4. Αθήναιος, Δειπνοσοφισταί, Βιβλίον Ι', 81·
    [Νεοπτόλεμος δὲ ὁ Παριανὸς ἐν τῷ περὶ ἐπιγραμμάτων ἐν Χαλκηδόνι φησὶν ἐπὶ τοῦ Θρασυμάχου τοῦ σοφιστοῦ μνήματος ἐπιγεγράφθαι τόδε τὸ ἐπίγραμμα: τοὔνομα θῆτα ῥῶ ἄλφα σὰν ὖ μῦ ἄλφα χεῖ οὖ σάν, / πατρὶς Χαλκηδών: ἡ δὲ τέχνη σοφίη].
5. Στοβαίος, Ἀνθολόγιον, IV, 52.24.
6. C. O. Brink, Horace on Poetry: Prolegomena to the Literary Epistles, "Neoptolemus of Parium", σελ. 43-48, Cambridge University Press, 2011. (Στο κείμενο του Brink περιλαμβάνονται και όλες οι αρχαίες αναφορές στα έργα του Νεοπτόλεμου του Παριανού.)
7. Αχιλλεύς Τάτιος, Εἰσαγωγή εἰς τὰ Ἀράτου φαινόμενα,5.
8. Βλέπε επίσης: W. Smith, Dictionary of Greek and Roman Biography and Mythology, "Neoptolemus", τόμ.  2, σελ. 1156 - όπου όμως ο Νεοπτόλεμος αποκαλείται Neoptolemus of Paros [Πάριος], αντί of Parium [Παριανός].
9. Στράβων, Γεωγραφικά, Βιβλίον ΙΓ΄, 19·
   [ἐκ Παρίου μὲν οὖν ὁ γλωσσογράφος κληθεὶς ἦν Νεοπτόλεμος μνήμης ἄξιος].
10. August Meineke, Analecta alexandrina (1843), σελ. 357-360,. Google books

(Το άρθρο αναρτήθηκε από τον υπογράφοντα και στην ελληνική Βικιπαίδεια)

---

Νίκανδρος ο Αλεξανδρεύς

Ο Νίκανδρος ο Αλεξανδρεύς ήταν περιπατητικός φιλόσοφος από την Αλεξάνδρεια.

Σύμφωνα με την Σούδα έγραψε ένα έργο για τους μαθητές και διαδόχους του Αριστοτέλη ("Περὶ τῶν Ἀριστοτέλους μαθητῶν").

---

1. Λεξικόν Σουίδα (Σούδα), λήμμα: "Αἰσχρίων"
•  W. Smith, A Dictionary of Greek and Roman biography and mythology, "Nicander of Alexandria".

(Το άρθρο αναρτήθηκε από τον υπογράφοντα και στην ελληνική Βικιπαίδεια)

---

Νίκανδρος ο Θυατειρηνός

Ο Νίκανδρος ο Θυατειρηνός (από τα Θυάτειρα της Λυδίας) ήταν γραμματικός και ιστορικός του 3ου π.Χ. αιώνα.

Έγραψε ένα λεξικογραφικό έργο για τους ιδιωματισμούς της αττικής διαλέκτου (Ἐξηγητικὰ τῆς Ἀττικῆς διαλέκτου) και μια ιστορία των δήμων της Αττικής (Περὶ τῶν δήμων)[1]. Τα έργα του, από τα οποία σώθηκαν λίγα αποσπάσματα[2], χρησιμοποιήθηκαν από τον Αρποκρατίονα.

---

1. W. Smith, A Dictionary of Greek and Roman biography and mythology, "Nicander of Thyatira".
2. K. Müller, Fragmenta historicorum graecorum (1841), τόμος IV, "Nicander Thyatirenus".

(Το άρθρο αναρτήθηκε από τον υπογράφοντα και στην ελληνική Βικιπαίδεια)

---

Νίκανδρος ο Χαλκηδόνιος

Ο Νίκανδρος ο Χαλκηδόνιος ήταν ιστορικός της ελληνιστικής εποχής από την Χαλκηδόνα (ή Καλχηδόνα) της Βιθυνίας.

Έγραψε, σύμφωνα με τον Αθήναιο, ένα έργο τεσσάρων βιβλίων (με τίτλο Προυσίου συμπτώματα), στο οποίο εξιστορούσε τη ζωή του Προυσία, του διαβόητου για την φιλήδονη και τρυφηλή ζωή του βασιλιά της Βιθυνίας.[1] Από τον Αθήναιο μνημονεύεται και ένα άλλο έργο του Νίκανδρου με τον τίτλο Περιπέτειαι.[2]

---

1. Αθήναιος, Δειπνοσοφισταί, XI.496e (11.94)·
    [Προυσίας. Ὅτι τὸ ποτήριον τοῦτο ἔξορθόν ἐστι προείρηται. Καὶ ὅτι τὴν προσηγορίαν ἔσχεν ἀπὸ Προυσίου τοῦ Βιθυνίας βασιλεύσαντος καὶ ἐπὶ τρυφῇ καὶ μαλακίᾳ διαβοήτου γενομένου ἱστορεῖ Νίκανδρος ὁ Καλχηδόνιος ἐν τετάρτῳ Προυσίου Συμπτωμάτων.]
•  W. Smith, A Dictionary of Greek and Roman biography and mythology, "Nicander of Chalcedon".
2. Αθήναιος, Δειπνοσοφισταί, XII.606b (13.85).

(Το άρθρο αναρτήθηκε από τον υπογράφοντα και στην ελληνική Βικιπαίδεια)

---

Ξάνθος ο Λυδός

Ο Ξάνθος ο Λυδός ήταν εξελληνισμένος λογογράφος του 5ου π.Χ. αιώνα, καταγόμενος σύμφωνα με τη Σοὐδα[1] από τις Σάρδεις της Μικράς Ασίας (πληροφορία που αμφισβητείται από τον Στράβωνα).[2]  Από το έργο του σώθηκαν ελάχιστα μόνον αποσπάσματα.[3]

Ο Ξάνθος έγραψε στην ιωνική διάλεκτο μια ιστορία της πατρίδος του Λυδίας σε τέσσερα βιβλία με τίτλο Λυδιακά. Το έργο του σύμφωνα με τον Έφορο υπήρξε σημαντική πηγή πληροφοριών για τον κατά τι μεταγενέστερό του Ηρόδοτο[4], ενώ φαίνεται πως ακόμη και ο ιστορικός της ρωμαϊκής εποχής Νικόλαος Δαμασκηνός το χρησιμοποίησε ή και το αντέγραψε.[5]

Ο Κλήμης ο Αλεξανδρεύς μνημονεύει και ένα άλλο έργο του Ξάνθου με τίτλο Μαγικά, όπου παρουσιάζετο η περσική θρησκεία των Μάγων[6], και ο Διογένης Λαέρτης ένα ακόμη για την ζωή του Εμπεδοκλέους.[7] Οι πληροφορίες αυτές δεν αναφέρονται όμως από άλλους αρχαίους συγγραφείς και γι' αυτό δεν θεωρούνται σήμερα ιδιαίτερα αξιόπιστες. Ειδικά το περί Εμπεδοκλέους φαίνεται πως ανήκε σε κάποιο άλλο Ξάνθο παντελώς άγνωστο κατά τα άλλα.

Στην αρχαιότητα κυκλοφορούσε επίσης και μια επιτομή του έργου του Ξάνθου γραμμένη από κάποιον Μένιππο.[8]

---

    Σημειώσεις

1. Λεξικόν Σουίδα, λήμμα: "Ξάνθος Κανδαύλου"·
    [Ξάνθος, Κανδαύλου, Λυδὸς ἐκ Σάρδεων, ἱστορικός, γεγονὼς ἐπὶ τῆς ἁλώσεως Σάρδεων].
2. Στράβων, Γεωγραφικά, Βιβλίο ΙΓ' , 4.9· 
    [Ξάνθος δὲ ὁ παλαιὸς συγγραφεὺς Λυδὸς μὲν λέγεται, εἰ δὲ ἐκ Σάρδεων οὐκ ἴσμεν].
3. K. Müller, Fragmenta Historicorum Graecorum, "Xanthus", τόμος I, σελ. 36-44
4. Αθήναιος, Δειπνοσοφισταί, Βιβλίο XII, 515e· 
     [Ξάνθος ὁ Λυδὸς … ῎Εφορος ὁ συγγραφεὺς μνημονεύει αὐτοῦ ὡς παλαιοτέρου ὄντος καὶ ῾Ηροδότῳ τὰς ἀφορμὰς δεδωκότος].
5. Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια, Π. Δρανδάκη.
6. Κλήμης Αλεξανδρεύς, Στρωματείς, III, 13.
7. Διογένης Λαέρτιος, Βίοι καὶ γνῶμαι τῶν ἐν φιλοσοφίᾳ εὐδοκιμησάντων, Βιβλίο Η΄, κεφ. Β΄ (Εμπεδοκλής), 63·   
    [καθάπερ Ξάνθος ἐν τοῖς περὶ αὐτοῦ (Εμπεδοκλέους) λέγει].
8. Διογένης Λαέρτιος, Βίοι καὶ γνῶμαι τῶν ἐν φιλοσοφίᾳ εὐδοκιμησάντων, Βιβλίο ΣΤ΄, κεφ. Η' (Μένιππος), 101·
    [Γεγόνασι δὲ Μένιπποι ἕξ: πρῶτος ὁ γράψας τὰ περὶ Λυδῶν καὶ Ξάνθον ἐπιτεμόμενος].

(Το άρθρο αναρτήθηκε από τον υπογράφοντα και στην ελληνική Βικιπαίδεια)

---

Παλαίφατος

Ο Παλαίφατος ήταν συγγραφέας άγνωστης εποχής από την Αίγυπτο ή την Αθήνα.[1]

Η Σούδα μνημονεύει τα έργα του· Αἰγυπτιακὴ θεολογία, Μυθικά, Λύσεις τῶν μυθικῶς εἰρημένων, Ὑποθέσεις εἰς Σιμωνίδην, Ἱστορία ἰδία και Τρωϊκά[2]. Μόνο όμως από το τελευταίο (Τρωικά) σώθηκαν κάποια αποσπάσματα (από τον Στέφανο Βυζάντιο, τον Αρποκρατίονα και τον Στράβωνα)[3].

Περί απίστων

Στον Παλαίφατο αυτόν αποδίδεται συχνά (χωρίς όμως μεγάλη βεβαιότητα) και ένα μικρό έργο που σώθηκε μέχρι σήμερα με τίτλο Παλαιφάτου Περί απίστων [ήτοι: περί απίστευτων ιστοριών]. Η Σούδα πάντως το αναφέρει ως έργο του Παλαίφατου του Πάριου[4], ενώ ορισμένοι νεώτεροι μελετητές το αποδίδουν είτε στον Παλαίφατο τον Αθηναίο είτε σε κάποιον ψευδο-Παλαίφατο, άγνωστο κατά τα άλλα.

Στις "απίστευτες ιστορίες" του ο Παλαίφατος (όποιος και αν ήταν αυτός) αφηγείται εν συντομία 51 μύθους και προσπαθεί να ανιχνεύσει το "πραγματικό" τους περιεχόμενο και την "αλήθεια" στην οποία αυτές παραπέμπουν[5]. Το έργο θεωρείται επιτομή ενός μεγαλύτερου χαμένου συγγράμματος. Πρωτοεκδόθηκε στη Βενετία το 1505 από τον Άλδο Μανούτιο.[6][7]

(Ελεύθερη διαδικτυακή δημοσίευση αρχαίου κειμένου: Παλαίφατος: Περὶ ἀπίστων)

---

 Σημειώσεις

1. Λεξικόν Σουΐδα, λήμμα: "Παλαίφατος Αιγύπτιος".
2. Τα Τρωικά ορισμένοι, σύμφωνα με την Σούδα, δεν τα απέδιδαν στον γραμματικό Παλαίφατο, αλλά στον Παλαίφατο τον Πάριο ή στον Παλαίφατο τον Αθηναίο (τον γιο του μυθικού Ακταίωνα).
3. K. Müller, Fragmenta historicorum Græcorum, vol. II, "Palæphatus Abydenus".
4. Λεξικόν Σουΐδα, λήμμα: "Παλαίφατος ο Πάριος".
5. Στην πραγματικότητα δίνονται "εξηγήσεις" μόνο για τις 46 πρώτες ιστορίες. Οι τελευταίες έξι φαίνεται πως αποτελούν προσθήκες ενός μεταγενέστερου συγγραφέα, είναι γραμμένες με ένα διαφορετικό στυλ και δεν περιλαμβάνουν επεξηγήσεις
6. W. Smith, A Dictionary of Greek and Roman biography and mythology, "Palaephatus 4".
7. Νεοελληνικές εκδόσεις:
•  Παλαιφάτου Περί απίστων (αρχαίο κείμενο και μετάφραση), εκδ. Βάνιας, 2000.
•  Έφορος, Παλαίφατος Άπαντα (αρχαίο κείμενο και μετάφραση), εκδ. Κάκτος, 2001.

(Το άρθρο αναρτήθηκε από τον υπογράφοντα και στην ελληνική Βικιπαίδεια)

---

Παλαίφατος ο Αθηναίος

Ο Παλαίφατος ο Αθηναίος ήταν σύμφωνα με την Σούδα[1] μυθικός επικός ποιητής, γιος του Ακταίου και της Βοιούς ή του Ιοκλέους και της Μετάνειρας ή, κατ᾿ άλλους, του Ερμή. Θεωρούνταν αρχαιότερος από τον Όμηρο ή ακόμη και από την Φημονόη (την μυθική πρώτη Πυθία των Δελφών που είχε, όπως λέγανε, επινοήσει το δακτυλικό εξάμετρο για να εκφράζει τους χρησμούς της).

Σύμφωνα πάντα με την Σούδα, ο Παλαίφατος είχε γράψει τα έπη:  
•  Κοσμοποιΐα
•  Ἀπόλλωνος καὶ Ἀρτέμιδος γοναί
•  Ἀφροδίτης καὶ Ἔρωτος φωναὶ καὶ λόγοι 
•  Ἀθηνᾶς ἔρις καὶ Ποσειδῶνος
•  Λητοῦς πλόκαμος

Ο ποιητής του 5ου μ.Χ. αιώνα Χριστόδωρος ο Κοπτίτης σε ένα ποίημα του που σώζεται στο δεύτερο βιβλίο της Ελληνικής Ανθολογίας παρουσιάζει τον Παλαίφατο ως σεβάσμιο δαφνοστεφανομένο βάρδο και προφήτη:[2]
      δάφνῃ μὲν πλοκαμῖδα Παλαίφατος ἔπρεπε μάντις
      στεψάμενος, δόκεεν δὲ χέειν μαντώδεα φωνήν.[3]

---

1. Λεξικόν Σουΐδα (Σούδα), λήμμα: "Παλαίφατος Ἀθήνησιν ἐποποιός".
2. W. Smith, A Dictionary of Greek and Roman biography and mythology, "Palaephatus of Athens".
3. Ελληνική (Παλατινή) ανθολογία, βιβλίον β΄("Ἔκφρασις τῶν ἀγαλμάτων τῶν εἰς τὸ δημόσιον γυμνάσιον τοῦ ἐπικαλουμένου Ζευξίππου"), στ. 36-37 ("Εἰς ἄγαλμα Παλαιφάτου").

(Το άρθρο αναρτήθηκε από τον υπογράφοντα και στην ελληνική Βικιπαίδεια)

---

Παλαίφατος ο Αβυδηνός

Ο Παλαίφατος ο Αβυδηνός ήταν ιστοριογράφος του 4ου π.Χ. αιώνα από την Άβυδο της Αιγύπτου. Κατά την νεότητά του υπήρξε ερωμένος του Αριστοτέλη.[1]

Η Σούδα[2] μνημονεύει τους τίτλους κάποιων συγγραμμάτων του (Κυπριακά, Δηλιακά, Αττικά, Αραβικά), τα οποία όμως έχουν ολοσχερώς απολεσθεί.

---

1. W. Smith, A Dictionary of Greek and Roman biography and mythology, "Palaephatus of Abydus".
2. Λεξικόν Σουΐδα (Σούδα), λήμμα: "Παλαίφατος Ἀβυδινός".

(Το άρθρο αναρτήθηκε από τον υπογράφοντα και στην ελληνική Βικιπαίδεια)

---

Παρθένιος ο Χίος ή Παρθένιος Χάος

Ο Παρθένιος από τη Χίο, ο επονομαζόμενος Χάος, ήταν ένας από τους αρχαιότερους επικούς ποιητές και θεωρούνταν απόγονος του Ομήρου. Σύμφωνα με τη Σούδα συνέθεσε ένα έργο για τον πατέρα του τον Θέστορα και ένα άλλο "Περί μεταμορφώσεως".[1] 

---

1. Σούδα, λήμμα: "Παρθένιος Χῖος".
•  W. Smith, A Dictionary of Greek and Roman biography and mythology, "Parthenius of Chios or Parthenius Chaos".

---

Παρθένιος ο Νικαεύς

Ο Παρθένιος ήταν ποιητής του 1ου π.Χ. αιώνα από τη Νίκαια ή τη Μύρλεια (Μύρλεα) της Βιθυνίας.

Κατά τον Γ' Μιθριδατικό πόλεμο (73 π.Χ.) συνελήφθη αιχμάλωτος και οδηγήθηκε στη Ρώμη ως λάφυρο κάποιου Ρωμαίου ονόματι Κίννα (που ίσως σχετιζόταν, αν δεν ήταν το ίδιο πρόσωπο, με τον Ρωμαίο ποιητή Έλβιο Κίννα).[1] Αργότερα ως απελεύθερος δίδαξε ελληνικά και ελληνική ποίηση πρώτα στη Ρώμη και μετέπειτα στη Νεάπολη, όπου είχε ως μαθητή και τον ποιητή Βιργίλιο.

Ο Παρθένιος φαίνεται πως υπήρξε πολυγραφότατος ποιητής.[2] Έγραψε ελεγείες (η Σούδα τον αποκαλεί ελεγειοποιό)[3], επύλλια, καθώς και πένθιμα και προπεμπτικά ποιήματα. Μετέφρασε επίσης στα λατινικά ποιητικές συνθέσεις του Ευφορίωνα.[4] Ο Στέφανος Βυζάντιος και άλλοι αρχαίοι συγγραφείς μνημονεύουν τους τίτλους αρκετών έργων του: Ελεγεία εις Αφροδίτην, Ανθίππη, Δήλος, Κριναγόρας, Μεταμορφώσεις, Ηρακλής, Ίφικλος, Μυττωτός, Επικήδειος εις Βίαντα, Επικήδειος εις Αρχελαΐδα, Επικήδειος εις Αυξίθεμιν, Λευκαδίαι, Προπεμπτικός κ.α. [5] Από τα πιο σημαντικά έργα του Παρθένιου οι "Μεταμορφώσεις" μάλλον αποτελούνταν από ελεγειακά δίστιχα και το περιεχόμενό τους ήταν ανάλογο με αυτό των "Μεταμορφώσεων" του Οβιδίου.[6] Περίφημος ήταν και ο επικήδειος που συνέθεσε για τον θάνατο της γυναίκας του, ένα έργο τριών βιβλίων με τίτλο "Αρήτη".

Από τα ποιήματα του Παρθένιου σώθηκαν λίγα μόνον αποσπάσματα. Αντίθετα, έφθασε ως την εποχή μας ακέραια μια συλλογή 36 ερωτικών ιστοριών σε πεζό λόγο (Ερωτικά παθήματα) τις οποίες κατέγραψε ο Παρθένιος για τον φίλο και προστάτη του Ρωμαίο ποιητή Κορνήλιο Γάλλο (Cornelius Gallus).[7]

Η επίδραση του Παρθένιου στους σύγχρονους και μεταγενέστερους του Λατίνους ποιητές φαίνεται πως υπήρξε ιδιαίτερα σημαντική. Ένα επίγραμμα στο ενδέκατο βιβλίο της Ελληνικής Ανθολογίας (XI.130) γραμμένο από τον Πωλλιανό (2ος μ.Χ. αι.) τον τοποθετεί δίπλα στον μεγάλο αλεξανδρινό ποιητή Καλλίμαχο ως ισάξιο του.

---

 Σημειώσεις

1. Ο Γάιος Έλβιος Κίννας (Gaius Helvius Cinna) ήταν ποιητής του 1ου π.Χ. αιώνα, και κάποια εποχή ταξίδεψε στη Βιθυνία μαζί με τον επίσης ποιητή φίλο του Κάτουλλο. Το βασικό του έργο με τίτλο "Σμύρνα" ήταν ένα επύλλιο με θέμα το ερωτικό πάθος της ομώνυμης πριγκίπισσας για τον πατέρα της Κινύρα, τον βασιλιά της Κύπρου. Στα ποιήματά του διακρινόταν η έντονη επίδραση του Παρθενίου.
2. Α. Λέσκυ, Ιστορία της αρχαίας ελληνικής λογοτεχνίας, σελ. 1039, εκδ. Κυριακίδη, 2011.
3. Σούδα, λήμμα: "Παρθένιος Νικαεύς".
4. Φ. Μοντανάρι, Ιστορία της αρχαίας ελληνικής λογοτεχνίας, σελ. 759, εκδ. USP, 2010.
5. W. Smith, A Dictionary of Greek and Roman biography and mythology, "Parthenius of Nicaea".
6. Μοντανάρι, ό.π.
7. R. Hercher, Ερωτικών λόγων συγγραφείς - Erotici scriptores graeci, "Παρθενίου Νικαέως: Περὶ ἐρωτικῶν παθημάτων", tom. I, σελ. 1-33, Λειψία, 1858.
(Ελεύθερη διαδικτυακή δημοσιεύση αρχαίου κειμένου: Παρθένιος ὁ Νικαεύς: Ἐρωτικὰ παθήματα)

---

Πολύζηλος ο Αθηναίος

Ο Πολύζηλος ο Αθηναίος (5ος αι. π.Χ.) ήταν ποιητής της παλαιάς αττικής κωμωδίας.

Η Σούδα αναφέρει τα έργα του Δημοτυνδάρεως, Νίπτρα, Αφροδίτης γοναί [γέννηση], Διονυσίου γοναί, Μουσών γοναί. Σ' αυτά η Ευδοκία πρόσθετε και το Άρεως γοναί[1]. Ο Δημοτυνδάρεως ήταν μια κωμωδία πολιτικού περιεχομένου με θέμα την ανατροπή του Θηραμένη το 411 π.Χ.· τα άλλα έργα ήταν παρωδίες μύθων[2].

Σώθηκαν ελάχιστα αποσπάσματα που περιελήφθησαν από τον Αύγουστο Μάινεκε στη συλλογή Fragmenta comicorum Graecorum [Αποσπάσματα Ελλήνων κωμικών][3].

---

1. W. Smith, A Dictionary of Greek and Roman biography and mythology, "Polyzelus 3".
2. P. Kroh, Λεξικό αρχαίων συγγραφέων Ελλήνων και Λατίνων, εκδ. USP, 1996.
3. A. Meineke, Fragmenta comicorum Graecorum, Reimer, 1840.
•  I. C. Storey,  Fragments of Old Comedy, Volume III: Philonicus to Xenophon. Adespota, σελ. 204-  213, Loeb Classical Library 515, Harvard University Press, 2011.

(Το άρθρο αναρτήθηκε από τον υπογράφοντα και στην ελληνική Βικιπαίδεια)

---

Πολύζηλος ο Μεσσήνιος

Ο Πολύζηλος ο Μεσσήνιος (6ος αι. π.Χ.) ήταν σύμφωνα με την Σούδα ιστορικός και πατέρας του ποιητή Ιβύκου.[1]

---

1. Λεξικόν Σουίδα (Σούδα), λήμμα: "Ιβύκος".
•  W. Smith, A Dictionary of Greek and Roman biography and mythology, "Polyzellus of Messene".

---

Πολύζηλος ο Ρόδιος

Ο Πολύζηλος ο Ρόδιος ήταν ιστορικός άγνωστης εποχής. Έγραψε την ιστορία της πατρίδας του σε ένα έργο με τίτλο Ροδιακά[1]. Σώθηκαν ελάχιστα αποσπάσματα[2].

---

1. W. Smith, A Dictionary of Greek and Roman biography and mythology, "Polyzelus 2".
2. Κ. Müller, Fragmenta historicorum graecorum (1841), "Polyzelus Rhodius", σελ. 482, τόμ. IV.

(Το άρθρο αναρτήθηκε από τον υπογράφοντα και στην ελληνική Βικιπαίδεια)

---

Πορφυρίων Πομπώνιος

Ο Πορφυρίων Πομπώνιος (Pomponius Porphyrion) ήταν Λατίνος γραμματικός του 3ου μ.Χ. αιώνα με πιθανή καταγωγή από την Αφρική.[1] Έμεινε γνωστός κυρίως για τα σχόλια που έγραψε στον ποιητή Οράτιο (τα οποία και σώθηκαν -αν και όχι στην αρχική τους μορφή- και εκδόθηκαν το 1874 στην Λειψία).[2]

---

1. Encyclopædia Britannica (1911), λήμμα: "Porphyrio, Pomponius". Αγγλική Βικιθήκη
•   P. Kroh, Λεξικό αρχαίων συγγραφέων Ελλήνων και Λατίνων, USP, 1996.
2. G. Meyer, Pomponeii Porphyrionis commentarii in Q. Horatium Flaccum, Λειψία, 1874.(Λατινιστί) Internet Archive 

(Το άρθρο αναρτήθηκε από τον υπογράφοντα και στην ελληνική Βικιπαίδεια)

---

Πρόδικος ὁ Φωκαεύς

Ο Πρόδικος ο Φωκαεύς (7ος/6ος π.Χ. αι.) μνημονεύεται από τον Παυσανία ως ο πιθανός ποιητής του χαμένου έπους Μινυάς [Πρόδικος δὲ Φωκαεὺς - εἰ δὴ τούτου τὰ ἐς τὴν Μινυάδα ἔπη …].[1]

Ο Κλήμης ο Αλεξανδρεύς αναφέρει επίσης κάποιον Πρόδικο ως συγγραφέα του ορφικού ποιήματος Εἰς Ἅιδου κατάβασις. Τον αποκαλεί όμως (ίσως από λάθος) Σάμιο και όχι Φωκαέα.[2]

---

1. Παυσανίας, Ἑλλάδος περιήγησις, IV (Μεσσηνιακά), 33:7.
•   P. Kroh, Λεξικό αρχαίων συγγραφέων Ελλήνων και Λατίνων, εκδ. USP, 1996.
2. Κλήμης ο Αλεξανδρεύς, Στρωματεῖς, XXI:e·
    [Καὶ τοὺς μὲν ἀναφερομένους εἰς Μουσαῖον χρησμοὺς Ὀνομακρίτου εἶναι λέγουσι, τὸν Κρατῆρα δὲ τὸν Ὀρφέως Ζωπύρου τοῦ Ἡρακλεώτου τήν τε Εἰς Ἅιδου κατάβασιν Προδίκου τοῦ Σαμίου).] 

(Το άρθρο αναρτήθηκε από τον υπογράφοντα και στην ελληνική Βικιπαίδεια)

---

Πρόκλος Ευτύχιος

Ο Ευτύχιος Πρόκλος ήταν γραμματικός του 2ου μ.Χ. αιώνα. Καταγόταν από την πόλη Σίκκα[1] της Βορείου Αφρικής και υπήρξε διδάσκαλος του μετέπειτα αυτοκράτορα και φιλοσόφου Μάρκου Αυρηλίου.

Ο Λατίνος λόγιος του 4ου μ.Χ. αιώνα Τρεβέλλιος Πολλίων τον μνημονεύει ως τον πολυμαθέστερο γραμματικό της εποχής του.[2]
 
Ορισμένοι σήμερα ταυτίζουν τον Ευτύχιο Πρόκλο με τον Πρόκλο τον συγγραφέα της Χρηστομάθειας, μιας συλλογής πληροφοριών για την αρχαία ελληνική λογοτεχνία, αποσπάσματα της οποίας περιέχονται στην Βιβλιοθήκη του Φωτίου και στον βυζαντινό κώδικα Venetus A που φυλάσσεται στη Μαρκιανή Βιβλιοθήκη της Βενετίας.[3]

---

1. Sicca Veneria, πόλη την Νουμιδίας, σημερινό Αλ Καφ (Τυνησία).
2. W. Smith, A Dictionary of Greek and Roman biography and mythology, "Eutychius Proclus".
3. R. Westphal, Scriptores metrici graeci (1866), "Πρόκλου Χρηστομαθίας γραμματικής".

(Το άρθρο αναρτήθηκε από τον υπογράφοντα και στην ελληνική Βικιπαίδεια)

---

Πτολεμαίος ο Κυθήριος

Ο Πτολεμαίος ο Κυθήριος ήταν εποποιός αγνώστου εποχής. Σύμφωνα με την Σούδα είχε γράψει ένα έργο για την "ψαλακάνθη", ένα μυθικό βότανο με θαυμαστές δυνάμεις.[1]

Εικάζεται ότι ήταν τον ίδιο πρόσωπο με τον Πτολεμάιο Χέννο, γραμματικό και μυθογράφο του 2^ου μ.Χ. αιώνα.[2]

---

1. Λεξικόν Σουίδα,  λήμμα: "Πτολεμαίος Κυθήριος".
2. W. Smith, A dictionary of Greek and Roman biography and mythology, "Ptolemaeus Chennus: Confusion with Ptolemy of Cythera".

---

Πτολεμαίος Χέννος

Ο Πτολεμαίος Χέννος (Πτολεμαίος του Ηφαιστίωνος) ήταν Αλεξανδρινός γραμματικός και μυθογράφος του 2ου μ.Χ. αιώνα.

Η Σούδα αναφέρει τα έργα του Ανθόμηρος (ένα έπος 24 ραψωδιών), Σφίγγα (ένα ιστορικό δράμα) και Περί παραδόξου ιστορίας.[1] Το τελευταίο φαίνεται πως ήταν μια άλλη ονομασία της Καινής Ιστορίας, μιας συλλογής σπάνιων μυθολογικών παραλλαγών, παραδοξολογιών και ιστορικών ανεκδότων, σύντομη επιτομή της οποίας συμπεριέλαβε ο Πατριάρχης Φώτιος στην περίφημη Βιβλιοθήκη του.[2]

Ορισμένοι μελετητές ταυτίζουν τον Πτολεμαίο Χέννο με τον εποποιό Πτολεμαίο Κυθήριο.[3]

---

1. Λεξικόν Σουίδα, λήμμα: Πτολεμαίος Χέννος.
2. Φωτίου Βιβλιοθήκη,  κωδ.190, "Πτολεμαίος Χέννος".
3. W. Smith, A dictionary of Greek and Roman biography and mythology, "Ptolemaeus Chennus".

(Το άρθρο αναρτήθηκε από τον υπογράφοντα και στην ελληνική Βικιπαίδεια)

---

Πτολεμαίος ο Μεγαλοπολίτης

Ο Πτολεμαίος ο Μεγαλοπολίτης υπήρξε βιογράφος του Πτολεμαίου του Φιλοπάτορος ("Αἱ περὶ τὸν Φιλοπάτορα ἱστορίαι"), στην αυλή του οποίου φαίνεται πως έζησε για κάποιο χρονικό διάστημα.[1]
 
Στο έργο του διηγιόταν κυρίως την ιδιωτική ζωή του Φιλοπάτορος, τις ακόλαστες ερωτικές του περιπέτειες και τις συχνές του οινοποσίες. (Η έντονα αρνητική εικόνα που σχημάτισε ο ιστορικός Πολύβιος για τον χαρακτήρα και τις ικανότητες του Φιλοπάτορος φαίνεται πως οφειλόταν πρωτίστως στις διηγήσεις τού συμπατριώτη του Πτολεμαίου).[2]

Από το έργο του Πτολεμαίου σώθηκαν τέσσερα μόνον αποσπάσματα. Αναφέρονται από τον Αθήναιο, τον Κλήμη τον Αλεξανδρέα και τον Αρνόβιο.[3]

---

1. W. Smith, A dictionary of Greek and Roman biography and mythology (1867), Τόμος III, σελ. 567. Ptolemaeus of Megalopolis
2. L. Lefebvre, Polybe, Ptolémée IV et la tradition historiographique, ENIM 2, 2009, p. 91-101.
3. K. Müller, Fragmenta historicorum graecorum (1841), Τόμος III, σελ. 66. Ptolemæus Megalopolitanus

(Το άρθρο αναρτήθηκε από τον υπογράφοντα και στην ελληνική Βικιπαίδεια)

---

Πωλλιανός

Ο Πωλλιανός ήταν γραμματικός και ποιητής του 1ου μ.Χ. αιώνα, για τον οποίο ελάχιστα πράγματα είναι γνωστά.  Σώζονται πάντως πέντε επιγράμματά του, τέσσερα στο ενδέκατο και ένα στο δέκατο έκτο βιβλίο της Ελληνικής Ανθολογίας (ΧΙ.127, ΧΙ.128, ΧΙ.130, ΧΙ.167, ΧVI.150).[1]

---

1. W. Smith, A Dictionary of Greek and Roman biography and mythology, "Pollianus".

---

Σκυθίνος ο Τήιος

Ο Σκυθίνος ο Τήιος [1] ήταν ο ποιητής του 4ου π.Χ. αιώνα που μετέγραψε σε τροχαϊκά τετράμετρα,[2] όπως μας πληροφορεί ο Διογένης ο Λαέρτιος, το Περὶ φύσεως φιλοσοφικό έργο του Ηρακλείτου.[3] Από το ποίημα του Σκυθίνου σώθηκαν λίγοι μόνον στίχοι (σε κείμενα του Πλουτάρχου και του Στοβαίου), οι οποίοι και συμπεριελήφθησαν από τον Χέρμαν Ντίλς στην ανθολογία Poetarum philosophorum fragmenta.[4]

Στον Σκυθίνο αποδίδονται συχνά[5] και δύο επιγράμματα του δωδεκάτου βιβλίου της Παλατινής ανθολογίας.[6] (Είναι πιθανόν όμως, ο Σκυθίνος ο επιγραμματοποιός και ο Σκυθίνος ο διασκευαστής του Ηρακλείτου να ήταν δύο διαφορετικά πρόσωπα.)

---

1. Από την Τέω(ν) της Ιωνίας (βλέπε: Στεφάνου Βυζαντίου, Ἐθνικά, λήμμα: "Τέως").
2. Α. Λέσκυ, Ιστορία της αρχαίας ελληνικής λογοτεχνίας, σελ. 315, εκδ. Κυριακίδη, 2011.
3. Διογένης ο Λαέρτιος, Βίοι καὶ γνῶμαι τῶν ἐν φιλοσοφίᾳ εὐδοκιμησάντων, 9.1.16 ("Ηράκλειτος").
4. H. Diels, Poetarum philosophorum fragmenta, "Scythinus Teius", σελ. 169-170.
5. W. Smith, Dictionary of Greek and Roman Biography and Mythology, "Scythinus", τόμ. ΙΙΙ, σελ. 762.
6. Παλατινή ανθολογία, βιβλίο XII ("Μούσα παιδική"), επίγραμμα 22 ("Σκυθίου" [Σκυθίνου]) & 232.

(Το άρθρο αναρτήθηκε από τον υπογράφοντα και στην ελληνική Βικιπαίδεια)

---

Σωσικράτης, ὁ κωμωδιογράφος

Ο Σωσικράτης ήταν ποιητής της μέσης ή (πιθανότερα) της νέας κωμωδίας.[1]

Μνημονεύονται οι τίτλοι δύο έργων του (Παρακαταθήκη και Φιλάδελφοι) από τον Πολυδεύκη[2] και τον Αθήναιο[3] αντίστοιχα.

Από τα έργα του Σωσικράτους σώθηκαν ελάχιστα αποσπάσματα, τα οποία και συμπεριελήφθησαν από τον Αύγουστο Μάινεκε στην συλλογή Fragmenta comicorum Graecorum (1841).[4]

---

1. W. Smith, Dictionary of Greek and Roman Biography and Mythology, "Sosicrates, a comic poet", τόμ. III, σελ. 881.
2. Πολυδεύκης, Ονομαστικόν, ΙΧ:57.
3. Αθήναιος, Δειπνοσοφισταί, XI:48.
4. A. Meineke, Fragmenta comicorum Graecorum, "Sosicrates", σελ. 591-592, Reimer: 1841.

(Το άρθρο αναρτήθηκε από τον υπογράφοντα και στην ελληνική Βικιπαίδεια)

---

Σωσικράτης ὁ Ῥόδιος

Ο Σωσικράτης ο Ρόδιος ήταν ιστορικός του 2ου π.Χ. αιώνα από τη Ρόδο.[1]

Μνημονεύονται τα συγγράμματά του Κρητικά (ιστορία της Κρήτης αποτελούμενη από δύο βιβλία) και Φιλοσόφων διαδοχή (ιστορία της φιλοσοφίας αποτελούμενη από τρία τουλάχιστον βιβλία).[2]

Από τα έργα του Σωσικράτη σώθηκαν ελάχιστα μόνον αποσπάσματα.[3]

---

 Σημειώσεις

1. W. Smith, Dictionary of Greek and Roman Biography and Mythology, "Sosicrates of Rhodes'', τόμ. III, σελ. 881.
2. Παλαιότερα είχε εκφρασθεί η υπόθεση ότι τα αναφερθέντα έργα ανήκαν σε δύο διαφορετικούς συγγραφείς.
3. Κ. Müller, Fragmenta historicorum graecorum (1841), "Sosicrates Rhodius", τόμ. IV, σελ. 500-503.

(Το άρθρο αναρτήθηκε από τον υπογράφοντα και στην ελληνική Βικιπαίδεια)

---

Σωσικράτης ή Σώστρατος ο Φαναγορείτης

Ο Σωσικράτης ή Σώστρατος ήταν ποιητής άγνωστης εποχής από την Φαναγορία της Μαύρης θάλασσας.

Ο τίτλος ενός ποιήματός του (Ἠοῖοι), γραμμένο μάλλον με πρότυπο το αντίστοιχο έργο του Ησιόδου (Ἠοῖαι),[1]μνημονεύεται από τον Αθήναιο στο ιγ΄βιβλίο των Δειπνοσοφιστῶν.[2] Εκτός αυτού, τίποτα άλλο δεν μας είναι γνωστό για τον ποιητή Σωσικράτη.

---

1. Α. Λέσκυ, Ιστορία της αρχαίας ελληνικής λογοτεχνίας, σελ. 1038, εκδ. Κυριακίδη, 2011.
2. Αθήναιος, Δειπνοσοφισταί, 13.57.

(Το άρθρο αναρτήθηκε από τον υπογράφοντα και στην ελληνική Βικιπαίδεια)

---

Τίμαιος ο Σοφιστής

Ο Τίμαιος ο Σοφιστής, συγγραφέας της ελληνορωμαϊκής εποχής, ήταν συντάκτης ενός ειδικού λεξικού βοηθητικού στην ανάγνωση του Πλάτωνος.

Το έργο του σώθηκε σ' ένα (και μοναδικό) βυζαντινό κώδικα του 10^ου αιώνος που φυλάσσεται σήμερα στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας. Εκδόθηκε για πρώτη φορά τον 18^ο αιώνα στην Ολλανδία με τίτλο: Τιμαίου Σοφιστοῦ Λεξικὸν περὶ τῶν παρὰ Πλατώνι λέξεων (Lexicon vocum Platonicarum).[1]

Για την ζωή του Τίμαιου του Σοφιστού δεν υπάρχει καμιά συγκεκριμένη πληροφορία. Ο πρώτος συγγραφέας που αναφέρεται σ' αυτόν είναι ο Πατριάρχης Φώτιος με ένα σύντομο σχόλιο για το Λεξικό.[2] Εικάζεται πάντως ότι ο Τίμαιος ανήκε στο ρητορικό και φιλοσοφικό κίνημα της δεύτερης σοφιστικής. Ο Ολλανδός φιλόλογος David Ruhnken τον τοποθετεί στον 3^ο μ.Χ. αιώνα, εποχή κατά την οποία το ενδιαφέρον για την πλατωνική φιλοσοφία ήταν ιδιαίτερα αυξημένο.[3]  

Θεωρείται πολύ πιθανόν ο Τίμαιος ο Σοφιστής να έγραψε και άλλα έργα για τα οποία όμως δεν έχει σωθεί καμία απολύτως πληροφορία. Ο Ruhnken υποστήριξε ότι το αποδιδόμενο από την Σούδα στον ιστορικό Τίμαιο τον Ταυρομενίτη έργο ρητορικού περιεχομένου με τίτλο Συλλογὴ ῥητορικῶν ἀφορμῶν βιβλία ξη΄ είναι πιθανότερο να γράφτηκε από τον Τίμαιο τον Σοφιστή.[4]

Το χειρόγραφο και οι εκδόσεις

Το "Πλατωνικό λεξικό" του Τιμαίου σώθηκε σε ένα βυζαντινό χειρόγραφο που περιείχε και άλλα αρχαία λεξικογραφικά κείμενα (μεταξύ των οποίων και το Ομηρικό λεξικό του Απολλωνίου του Σοφιστoύ). Γράφτηκε το 10^ο αιώνα στην Κωνσταντινούπολη και μέχρι το 1637 φυλασσόταν στην Μονή της Μεγίστης Λαύρας στο Άγιον Όρος. Εκεί το βρήκε ο Αθανάσιος ο Ρήτωρ, ο ιερέας που είχε αποσταλεί από την Γαλλία στην Ανατολή προς άγραν βυζαντινών χειρογράφων, και το αγόρασε (;) μαζί με πολλούς άλλους κώδικες για την βιβλιοθήκη του καρδιναλίου Πιέρ Σεγκιέ (Pierre Séguier). Το χειρόγραφο κληρονόμησε (μαζί με 400 άλλα ελληνικά χειρόγραφα) ο εγγονός του Σεγκιέ Ενρί Σαρλ Ντυ Καμπού (Henri Charles du Cambout), επίσκοπος του Μετς και δούκας του Coislin.[5] Τέλος, το 1796 κατέληξε στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας.

Αντίγραφο του χειρογράφου προμηθεύθηκε ο γερμανικής καταγωγής Ολλανδός καθηγητής φιλόλογος David Ruhnken και το εξέδωσε το 1754 και 1789 στην ολλανδική πόλη Λέιντεν. Ακολούθησαν οι εκδόσεις της Λειψίας το 1828, 1833 και 1853. Το 2005 το επανεξέδωσε ο διεθνής εκδοτικός οίκος Brill με εκτεταμένη εισαγωγή και σχόλια του Βρετανού φιλοσόφου Τζόναθαν Μπαρνς (Jonathan Barnes).

Δομή και περιεχόμενο του λεξικού

Ο τίτλος του βυζαντινού χειρογράφου (Τιμαίου σοφιστοῦ ἐκ τῶν τοῦ Πλάτωνος λέξεων) αφήνει να εννοηθεί -αν δεν πρόκειται για κάποιο λάθος των αντιγραφέων όπως πίστευε ο Ruhnken-, ότι το κείμενο που ακολουθεί είναι μια επιτομή ενός ευρύτερου έργου με πιθανό τίτλο Πλάτωνος λέξεις.

Το λεξικό ανοίγει με την επιστολή του Τιμαίου προς τον Ρωμαίο φίλο του Γαιατιανό (ή Γεντιανό σύμφωνα με την διόρθωση που πρότεινε ο Ruhnken). Του λέει ότι έγραψε το λεξικό, επειδή πολλές από τις λέξεις που χρησιμοποιούσε ο Πλάτων έχουν καταστεί πλέον ασαφείς όχι μόνον για τους Ρωμαίους, αλλά και για τους ίδιους τους Έλληνες. Το λεξικό είναι ταυτόχρονα ένα δώρο του Τιμαίου προς τον Γαιατιανό για την γιορτή των Κρονίων [Σατουρνάλια].

Το λεξικό του Τιμαίου δεν είναι φιλοσοφικό λεξικό.[6] Προσπαθεί απλώς να εξηγήσει τις λέξεις των πλατωνικών κειμένων που ήταν δυσνόητες την εποχή που γράφτηκε ή είχαν αποκτήσει διαφορετικό νόημα.

Το λεξικό που γνωρίζουμε σήμερα έχει υποστεί πολλές προσθήκες και παρεμβολές. Υπολογίζεται ότι το ένα πέμπτο από τα περίπου 460 λήμματα που περιέχει δεν ανευρίσκεται σε κείμενα του Πλάτωνος αλλά σε κείμενα άλλων αρχαίων συγγραφέων.[7]

 (Ελεύθερη διαδικτυακή δημοσίευση: Τίμαιος ὁ Σοφιστής: Λεξικὸν περὶ τῶν παρὰ Πλατώνι λέξεων)

---

     Σημειώσεις

1. 'Εκδοση D. Ruhnken.
    'Εκδοση D. Ruhnken - G. Koch.
2. Πατριάρχης Φώτιος, Βιβλιοθήκη, κώδικας 151, "Τίμαιος"·
    [Ἀνεγνώσθη Τιμαίου πρὸς Γαιτιανὸν περὶ τῶν παρὰ Πλάτωνι λέξεων κατὰ στοιχεῖον βραχὺ πονημάτιον ἐν ἑνὶ λόγῳ].
3. W. Smith, A dictionary of Greek and Roman biography and mythology (1859), "Timaeus the Sophist", τόμος III, σελ. 1131.
4. J. Barnes, "Εισαγωγή" (σελ. 28 ) στο: Timée le Sophiste: Lexique platonicien, Brill, 2007.
5. Η συλλογή των χειρογράφων αυτών είναι γνωστή ως Bibliotheca Coisliniana olim Segueriana, και ο κώδικας με το έργο του Τιμαίου ως Coislinianus 345.
6 & 7. J. Barnes, ό.π., σελ. 58 & σελ. 12.

(Το άρθρο αναρτήθηκε από τον υπογράφοντα και στην ελληνική Βικιπαίδεια)

---

Τίμαιος ο Ταυρομενίτης

Ο Τίμαιος ο Ταυρομενίτης γεννήθηκε περί τα μέσα του 4ου π.Χ. αιώνα και θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους  εκπρόσωπους της σικελικής ιστοριογραφίας.

Πατέρας του ήταν ο Ανδρόμαχος, κυβερνήτης του Ταυρομενίου και σύμμαχος του Τιμολέοντος.[1]
Ο Τίμαιος εξορίστηκε από την Σικελία, όταν επικράτησε ο τύραννος των Συρακουσών Αγαθοκλής. Κατέφυγε στην Αθήνα, όπου και παράμεινε για πενήντα χρόνια και είναι αβέβαιο αν ξαναγύρισε ποτέ πίσω στην πατρίδα του. Σπούδασε ρητορική κοντά στον ισοκρατικό Φιλίσκο τον Μιλήσιο και συγκέντρωσε πλούσιο υλικό για την συγγραφή του ιστορικού του έργου μελετώντας συστηματικά στις βιβλιοθήκες της Αθήνας τα έργα των προγενεστέρων του ιστορικών και γεωγράφων. Πέθανε αρκετά μεγάλος, σε ηλικία των 96 ετών (όπως μας πληροφορεί ο Λουκιανός στην Περί μακροβίων πραγματεία του[2].

Τα ιστορικά συγγράμματα του Τιμαίου

Το ιστορικό σύγγραμμα του Τιμαίου, που αναφέρεται με διάφορους τίτλους ("Ἱστορίαι", "Σικελικά", "Ιταλικά"), αποτελείτο από 38 βιβλία και διηγιόταν την ιστορία της ελληνικής Δύσης από τις απαρχές μέχρι τον θάνατο του Αγαθοκλή το 289 π.Χ.  Από τα σωθέντα αποσπάσματα προκύπτει ότι υπήρχαν σ' αυτό πληροφορίες και για τους Ετρούσκους, τους Ρωμαίους, τους Κέλτες, την Σαρδηνία, την Κορσική, τις Βαλεαρίδες νήσους, την Μασσαλία, τις εκβολές του Ροδανού, τα Γάδειρα, την Ισπανία, την Βόρεια Αφρική κ.α.[3]

Τα πρώτα πέντε βιβλία περιείχαν εκτεταμένες γεωγραφικές και εθνογραφικές περιγραφές και πραγματεύονταν τους μυθικοϊστορικούς χρόνους και τον πρώιμο αποικισμό· τα τελευταία πέντε εξιστορούνταν τα γεγονότα της εποχής του τυράννου Αγαθοκλή. Αργότερα προστέθηκαν και τα Περί Πύρρου βιβλία και έτσι η ιστορική αφήγηση του Τιμαίου έφθασε μέχρι το 264 π.Χ. περίπου.

Σύμφωνα με τη Σούδα, εκτός από το σημαντικό ιστορικό του σύγγραμμα, ο Τίμαιος έγραψε και τα έργα:
• Ὀλυμπιονῖκαι ἢτοι χρονικὰ πραξίδια·
• Περὶ Συρίας καὶ τῶν ἐν αὐτῇ πόλεων καὶ βασιλέων·
• Συλλογὴ ῥητορικῶν ἀφορμῶν.[4]
Από τα δύο τελευταία, που δεν αναφέρονται από καμία άλλη αρχαία πηγή, δεν σώθηκε κανένα απόσπασμα. Για το "Συλλογή ρητορικών αφορμών" μάλιστα ο Ολλανδός ελληνιστής David Ruhnken υπέθετε ότι γράφτηκε από τον ρήτορα και λεξικογράφο της ρωμαϊκής εποχής Τίμαιο τον Σοφιστή.[5]

Κριτική και εμβέλεια του έργου του Τιμαίου

Το έργο του Τιμαίου εκτιμήθηκε καθ' όλη την αρχαιότητα, αλλά και επικρίθηκε από ορισμένους ιστορικούς όπως ο Διόδωρος ο Σικελιώτης και ο Πολύβιος. Ο τελευταίος κατηγορούσε τον Τίμαιο για έλλειψη στρατιωτικής και πολιτικής εμπειρίας, μειωμένη ευθυκρισία, προκαταλήψεις και ρητορικές  υπερβολές. Ο Τίμαιος πράγματι φαίνεται πως είχε ροπή προς τις ρητορείες -και γι' αυτό άλλωστε ο Κικέρων τον κατέτασσε στους εκπροσώπους του ασιανισμού.[6] Ηταν επίσης γνωστός για το υπερκριτικό και δηκτικό του ύφος που του επέφερε τελικά το παρωνύμιο "Επιτίμαιος".[7]

Παρ' όλα αυτά ήταν σοβαρός και σημαντικός συγγραφέας. Συγκέντρωνε με επιμέλεια το ιστορικό του υλικό και ήταν ιδιαίτερα προσεκτικός με τις χρονολογίες. Ήταν άλλωστε αυτός που, συγκρίνοντας τους καταλόγους των ολυμπιονικών με τους καταλόγους των ιερειών της Ήρας στο Άργος και τους καταλόγους των αρχόντων της Αθήνας και της Σπάρτης καθιέρωσε το πανελλήνιο σύστημα χρονολόγησης με βάση τις ολυμπιάδες.

Το έργο του χρησιμοποιήθηκε ευρύτατα από τους μεταγενέστερους ιστορικούς αλλά και από γεωγράφους, σχολιαστές και λεξικογράφους, όπως ο Διόδωρος ο Σικελιώτης, ο Στράβων, ο Πλούταρχος, ο Κορνήλιος Νέπως, ο Διογένης ο Λαέρτιος, ο Αθήναιος, ο Στέφανος ο Βυζάντιος, ο Κλήμης ο Αλεξανδρεύς και πολλοί άλλοι. Σώθηκαν συνολικά 164 αποσπάσματα.[8]

Μπελόπουλος Χρήστος

---

    Σημειώσεις

1. Πλούταρχος, Βίοι Παράλληλοι, Τιμολέων, 10.
2. Λουκιανού Άπαντα, Μακρόβιοι (Περί μακροβίων),τόμος πέμπτος, εκδ. Φέξη (νεοελληνική απόδοση Ι. Κονδυλάκη)
3. Ch. A. Baron, Timaeus of Tauromenium and Hellenistic Historiography, Cambridge University Press, 2012.
4. Λεξικό Σουίδα, λήμμα: "Τίμαιος Ἀνδρομάχου Ταυρομενίτης".
5. W. Smith, A dictionary of Greek and Roman biography and mythology (1859), "Timaeus of Tauromenium", τόμος III,σελ. 1129
6. Κικέρων, Brutus. (μετάφραση: γαλλική, αγγλική)
-  Ασιανισμός : λογοτεχνικό και ρητορικό ύφος που διαμορφώθηκε στην ελληνιστική και ρωμαϊκή περίοδο και χαρακτηρίζεται από περίτεχνη και πομπώδη έκφραση.
7. A. Lesky, Ιστορία της αρχαίας ελληνικής λογοτεχνίας, σελ. 1060, εκδ. Κυριακίδη, 2011.
8. K. Müller, Fragmenta historicorum graecorum (1841), "Timæi Fragmenta", τόμος I, σελ. 193-233.

(Το άρθρο αναρτήθηκε από τον υπογράφοντα και στην ελληνική Βικιπαίδεια)

---

Τίμαιος ο Λοκρός

Ο Τίμαιος ο Λοκρός, ο κύριος ομιλητής του ομώνυμου πλατωνικού διαλόγου, ήταν Πυθαγόρειος φιλόσοφος και αστρονόμος του 5ου π.Χ. αιώνα από τους Λοκρούς της Κάτω Ιταλίας.[1]

Οι αρχαίες πηγές για τη ζωή και το έργο του Τιμαίου

Όμως: κανείς άλλος συγγραφέας προγενέστερος ή σύγχρονος του Πλάτωνος δεν μνημονεύει τον Τίμαιο τον Λοκρό. Αργότερα μόνον, ο Κικέρων υποστήριξε ότι ο Τίμαιος μαζί με τον Αρχύτα τον Ταραντίνο ήταν αυτοί που μύησαν, μετά τον θάνατο του Σωκράτη, τον Πλάτωνα  στην πυθαγόρεια φιλοσοφία .[2]

Η Σούδα, που επίσης θεωρεί τον Τίμαιο τον Λοκρό υπαρκτό πρόσωπο, αναφέρει ότι έγραψε βιβλία μαθηματικών, καθώς και τα έργα "Περί φύσεως" και "Περὶ τοῦ Πυθαγόρου βίου".[3] (Το Περί φύσεως είναι μάλλον το γραμμένο σε δωρική διάλεκτο έργο με τίτλο Περὶ ψυχᾶς κόσμω καὶ φύσιος[4], που σώθηκε και τυπώθηκε για πρώτη φορά στη Βενετία, το 1488, με λατινική μετάφραση.)[5] Ο Πρόκλος υποστήριζε ότι ο Πλάτων χρησιμοποίησε το έργο αυτό για να γράψει τον δικό του Τίμαιο.[6]

Ανάλογη άποψη εξέφραζε και ο σκεπτικός φιλόσοφος και σκωπτικός ποιητής του 3ου π.Χ. αιώνα Τίμων ο Φλειάσιος (ο επονομαζόμενος και σιλλογράφος[7]) που διακωμωδούσε τον Πλάτωνα λέγοντας: "Και συ, Πλάτων, διότι και σε κατέλαβε πόθος να μάθης -με πολλά δε αργύρια μικρόν ηγόρασες βιβλίον- και εκ τούτου έμαθες να Τιμαιογραφής".[8]

Σύγχρονες απόψεις για το Τίμαιο

Στην πραγματικότητα, το Περὶ ψυχᾶς κόσμου καὶ φύσιος είναι ένα ψευδεπίγραφο έργο, μια μεταγραφή του πλατωνικού Τιμαίου γραμμένη μεταξύ 2ου π.Χ. και 1ου μ.Χ. αιώνα από κάποιον άγνωστο συγγραφέα.[9] Αλλά και το Περί του Πυθαγόρου βίου (που δεν αναφέρεται από καμιά άλλη αρχαία πηγή εκτός από την Σούδα) ίσως να ήταν κάποιο τμήμα ή κεφάλαιο από το εκτεταμένο έργο του ιστορικού της Σικελίας Τιμαίου του Ταυρομενίτη.[10] 

Αμφισβητείται επίσης, πέρα από τα έργα, ακόμη και η ύπαρξη του Τιμαίου του Λοκρού ως πραγματικού ιστορικού προσώπου. Πολλοί σύγχρονοι μελετητές θεωρούν ότι ήταν απλώς ένας χαρακτήρας που επινόησε ο Πλάτων για τις ανάγκες του διαλόγου του. Άλλωστε ούτε ο Κατάλογος των Πυθαγορείων του Ιαμβλίχου αναφέρει τον Τίμαιο τον Λοκρό, ενώ αναφέρονται σε αυτόν ο Τίμαιος ο Πάριος και ο Τίμαιος ο Κροτωνιάτης, πρόσωπα ελάχιστα γνωστά.[11]

Μπελόπουλος Χρήστος

---

    Σημειώσεις

 1. Πλάτων, Τίμαιος, 20a & 27a.
 2. Κικέρων, Περί Πολιτείας, I.10.
 3. Λεξικόν Σουίδα (Σούδα), λήμμα: "Τίμαιος Λοκρός"·
    [Τίμαιος, Λοκρός, φιλόσοφος Πυθαγόρειος. μαθηματικά, Περὶ φύσεως, Περὶ τοῦ Πυθαγόρου βίου].
 4. Τίμαιος ο Λοκρός, Περί ψυχάς κόσμω και φύσιος.
 5. W. Smith, A dictionary of Greek and Roman biography and mythology (1859), "Timaeus of Locri", τόμος III, σελ. 1131.
 6. Πρόκλος, Υπόμνημα εις τον Πλάτωνος Τίμαιον, εκδ. Κάκτος.
 7. Σίλλοι ήταν τα σκωπτικά ποιήματα.
 8. Παύλος Γρατσιάτος, "Προλεγόμενα" στο Πλάτωνος Τίμαιος, εκδ. Φέξη. 1911.
 9. A. Lesky, Ιστορία της αρχαίας ελληνικής λογοτεχνίας, σελ. 1094, εκδ. Κυριακίδη, 2011.
10. W. Smith, ό.π.
11. Ιάμβλιχος, "Περί του Πυθαγορείου βίου", Πυθαγόρας - Άπαντα 2, εκδ. Κάκτος, 1999.

(Το άρθρο αναρτήθηκε από τον υπογράφοντα και στην ελληνική Βικιπαίδεια)

---

Φανόδημος

Ο Φανόδημος, ο επιφανής ατθιδογράφος και πατέρας του ιστορικού Διύλλου, έζησε στο δεύτερο μισό του 4^ου π.Χ. αιώνος και στις αρχές του 3^ου.

Η γενέτειρά του δεν είναι γνωστή με απόλυτη βεβαιότητα. Εικάζεται μόνον ότι καταγόταν από την νήσο Ικό[1], για την οποία άλλωστε είχε γράψει ένα χρονικό με τίτλο Ικιακά. Διέμενε πάντως στην Αθήνα και υπήρξε οπαδός των θέσεων του Λυκούργου.[2]

Έγραψε επίσης μια ιστορία της Δήλου με τίτλο Δηλιακά [3] και μια Ατθίδα αποτελούμενη από εννιά τουλάχιστον βιβλία, το σημαντικότερο και εκτενέστερο έργο του.[4]

Ο Φανόδημος δεν περιοριζόταν στη καταγραφή μόνον των ιστορικών γεγονότων, αλλά συμπεριελάμβανε στα έργα του και πολλές μυθολογικές αφηγήσεις. Ως ιστορικός δεν ήταν πάντοτε αντικειμενικός και αμερόληπτος. Εξυμνούσε φανερά τους Αθηναίους και υποτιμούσε τους αντιπάλους τους (όπως φαίνεται και στο σωθέν απόσπασμα στο οποίο περιγράφει τη μάχη στον Ευρυμέδοντα ποταμό).

Από τα έργα του σώθηκαν 27 αποσπάσματα (όλα από την Ατθίδα). Αναφέρονται από τον Πλούταρχο, τον Αθήναιο, τον Διονύσιο τον Αλικαρασσέα, τη Σούδα, τον Ησύχιο, τον Αρποκρατίωνα, το Μέγα Ετυμολογικόν κ.ά.[5]

---

 Σημειώσεις

1. Στέφανος Βυζάντιος, Εθνικά, λήμμα: "Ἰκός".
•  Ο Στέφανος ο Βυζάντιος τοποθετεί την Ικό στις Κυκλάδες, κοντά στην Εύβοια. Ο Στράβων αναφέρει επίσης μια νήσο Ικό, αλλά στις Βόρειες Σποράδες (Στράβων, 9.5.16).
2. Brill´s New Pauly online, Phanodemus.
3. Αρποκρατίων, λήμμα: "Ἑκάτης νῆσος".
4. W. Smith, A dictionary of Greek and Roman biography and mythology (1859), "Phanodemus".
5. K. Müller, Fragmenta historicorum Graecorum, Phanodemus, τόμος I, σελ.366-370.

(Το άρθρο αναρτήθηκε από τον υπογράφοντα και στην ελληνική Βικιπαίδεια)

---

Φαίστος, ο εποποιός

Ο Φαίστος (Φαῖστος) ήταν επικός ποιητής της ελληνιστικής εποχής. Έγραψε ένα έπος με τίτλο Λακεδαιμονικά από το οποίο σώθηκε μοναχά ένας στίχος:
    Ζεῦ Λιβύης Ἄμμων κερατηφόρε κέκλυθι μάντι.
    (Άκουσε Δία, της Λιβύης Άμμωνα, μάντη κερασφόρε.)

Όλες οι ελάχιστες πληροφορίες που υπάρχουν γι' αυτόν προέρχονται από τα σχόλια στους Πυθιονίκους του Πινδάρου.[1]

---

1. Αλεξανδρινοί επικοί ποιητές, "Φαίστος", εκδ. Εξάντας, 2006.

(Το άρθρο αναρτήθηκε από τον υπογράφοντα και στην ελληνική Βικιπαίδεια)

---

Φιλίσκος ο Μιλήσιος

Ο Φιλίσκος ο Μιλήσιος ήταν ρητοροδιδάσκαλος του 4ου π.Χ. αιώνα, μαθητής του Ισοκράτη.

Πριν ασχοληθεί με την ρητορική υπήρξε γνωστός αυλητής (παραδοξότατος), και γι' αυτό ο Ισοκράτης τον αποκαλούσε "αυλοτρύπη".[1] Αργότερα ίδρυσε την δική του σχολή στην Αθήνα, όπου μαθήτευσαν οι ιστορικοί Τίμαιος ο Ταυρομενίτης και Νεάνθης ο Κυζικηνός.[2]

Έγραψε ένα εγχειρίδιο ρητορικής τέχνης αποτελούμενο από δύο βιβλία, την βιογραφία του Αθηναίου ρήτορα και πολιτικού Λυκούργου και μια συλλογή αποφθεγμάτων και ρητορικών παραδειγμάτων του δασκάλου του Ισοκράτη.[3] Από τον (ψευδο)Πλούταρχο αναφέρεται επίσης ένα επιτάφιο επίγραμμά του για τον Λυσία.[4]

Από τα έργα του σώζεται ένα απόσπασμα σε πάπυρο της Οξυρρύγχου. Σύμφωνα με τον άγνωστο συγγραφέα του παπύρου αυτού (2ος μ.Χ. αιώνας) ο Φιλίσκος ήταν αυτός που έγραψε για την ιστορία του παιδιού εκείνου που, επειδή το διεκδικούσαν ως δικό τους δυο διαφορετικές μητέρες, ο κριτής έδωσε διαταγή να το κόψουν στα δύο και η καθεμιά τους να πάρει από ένα κομμάτι του. Η διήγηση αυτή, που θυμίζει προφανώς την αντίστοιχη βιβλική ιστορία του Σολομώντα (βλ. Σολομώντεια λύση), προκάλεσε ενδιαφέροντα σχόλια. Ορισμένοι μελετητές ισχυρίσθηκαν ότι η απόλυτη ομοιότητα των ιστοριών αποδεικνύει πως ο Φιλίσκος (και άρα οι Έλληνες του 4ου π.Χ. αιώνα) γνώριζαν ήδη τις ιστορίες της Βίβλου.[5] Ωστόσο, άλλοι μελετητές απορρίπτουν τη σχέση αυτή και υποστηρίζουν ότι και οι δύο ιστορίες (του Φιλίσκου και της Βίβλου), ανεξάρτητα η μία από την άλλη, έχουν ενδεχομένως ως πηγή τους ένα πολύ παλαιότερο ινδικό κείμενο.[6]

---

1. Λεξικόν Σουίδα (Σούδα), λήμμα: "Φιλίσκος Μιλήσιος".
2. Λεξικόν Σουίδα, λήμμα: "Τίμαιος Ταυρομενίτης" και "Νεάνθης Κυζικηνός".
3. W. Smith, A dictionary of Greek and Roman biography and mythology (1859), "Philiscus of Miletus", τόμος III, σελ.294.

4. J. M. Edmonds, Greek Elegy and Iambus, 2.11.2.

5. Joseph Mélèze Modrzejewski , Philiscos de Milet et le jugement de Salomon: la première référence grecque à la bible [Ο Φιλίσκος ο Μιλήσιος και η Σολομώντεια λύση: η πρώτη ελληνική αναφορά στην Βίβλο], Bullettino dell' Istituto di Diritto Romano "Vittorio Scialoja", ISSN 0391-1810, Nº 30, 1988, p. 571-597.
6. E. G. Turner, The Papyrologist at Work, Durham,  p. 7-14, 1973.

(Το άρθρο αναρτήθηκε από τον υπογράφοντα και στην ελληνική Βικιπαίδεια)

---

Φιλόχορος

Ο Φιλόχορος ήταν Αθηναίος ιστορικός του 3^ου π.Χ. αιώνα. Θεωρείται ο επιφανέστερος των ατθιδογράφων. Γνωρίζουμε τους τίτλους 23 συγγραμμάτων του, από τα οποία σώθηκε ένας σημαντικός αριθμός αποσπασμάτων.

Σύμφωνα με τη Σούδα ο Φιλόχορος ήταν μάντης και ιεροσκόπος. Ο πατέρας του λεγόταν Κύκνος και η σύζυγός του η Αρχεστράτη. Θανατώθηκε με εντολή του Αντίγονου Γονατά μετά την άλωση της Αθήνας (262 π.Χ.), επειδή κατηγορήθηκε ότι ήταν φίλα προσκείμενος στον Πτολεμαίο τον Β΄ (με τον οποίο ο Αντίγονος βρισκόταν σε διαρκή διαμάχη).[1]

"Ατθίς"

Η Ατθίς (ή Ατθίδες ή Ιστορίαι) ήταν το σημαντικότερο και εκτενέστερο έργο του. Αποτελούνταν από 17 βιβλία. Στα δύο πρώτα ο Φιλόχορος αναφερόταν στους μυθικούς χρόνους της Αττικής και έδινε μια λεπτομερή περιγραφή των λατρευτικών εθίμων και τελετών. Στα επόμενα τέσσερα περιέγραφε τα ιστορικά γεγονότα που συνέβηκαν πριν την εποχή του και στα τελευταία ένδεκα εξιστορούσε τα γεγονότα της δικής του εποχής. Η αφήγησή του σταματούσε στο 261 π.Χ. Τα πρώτα έξι βιβλία μάλλον γράφτηκαν πολύ νωρίτερα από τα υπόλοιπα και αποτελούσαν αρχικά ένα ξεχωριστό έργο.[2]

Από το δεύτερο βιβλίο της Ατθίδος (όπως μας πληροφορεί ο Βυζαντινός χρονογράφος Γεώργιος Σύγκελλος)[3]προέρχεται μια άλλη, λιγότερο βάναυση και περισσότερο αληθοφανής, εκδοχή του μύθου του Θησέα και του Μινώταυρου, την οποία μνημονεύει και ο Πλούταρχος.[4] Σύμφωνα μ' αυτήν ο Λαβύρινθος ήταν η φυλακή στην οποία κρατιόταν τα παιδιά των Αθηναίων (που κάθε χρόνο ή Αθήνα έστελνε ως "φόρο" στην Μινωική Κρήτη) μέχρι να γίνουν οι ετήσιοι γυμνικοί αγώνες που ο Μίνωας είχε καθιερώσει προς τιμήν του δολοφονημένου στην Αττική γιου του Ανδρόγεω. Οι νικητές έπαιρναν ως έπαθλο τα παιδιά. Σε προηγούμενους αγώνες νικητής είχε αναδειχθεί ο σκληρόψυχος και βίαιος στρατηγός του Μίνωα ονόματι Ταύρος. Ο Μίνωας τον απεχθανόταν για τον χαρακτήρα του, αλλά και για κάποια φήμη που τον έφερε να σχετίζεται με την Πασιφάη. Όταν λοιπόν ο Θησέας του ζήτησε να παλέψει με τον Ταύρο, δέχθηκε με ευχαρίστηση. Παρούσα στον αγώνα ήταν και η Αριάδνη που θαμπώθηκε και σαγηνεύτηκε από την ομορφιά του Θησέα. Ο Θησέας κατατρόπωσε τον Ταύρο ντροπιάζοντας τον, και ο Μίνωας ευχαριστημένος απελευθέρωσε τα παιδιά των Αθηναίων και απάλλαξε την Αθήνα από την απεχθή ρήτρα.

Τα άλλα έργα του Φιλόχορου

 (Τα περισσότερα από αυτά αναφέρονται από τη Σούδα)
• Επιτομή της ιδίας Ατθίδος. Η αρχική Ατθίδα των 17 βιβλίων ήταν ιδιαίτερα διεξοδική και έτσι ο Φιλόχορος αναγκάστηκε αργότερα  να γράψει και μια επιτομή της. Επιτομή της Ατθίδος έγραψε επίσης και ο Ρωμαίος συγγραφέας Ασίνιος Πωλίων.[5]
• Προς την Δήμωνος Ατθίδα ή Προς Δήμωνα αντιγραφή, όπου ο Φιλόχορος επιχειρούσε να ανασκευάσει τα, κατ' αυτόν, λάθη του προγενεστέρου του ατθιδογράφου Δήμωνος.
• Περί των εν Αθήνησιν αρξάντων από Σωκρατίδου και μέχρι Απολλόδωρου. (Ο Σωκρατίδης ήταν άρχοντας το 374 π.Χ. και ο Απολλόδωρος το 319 π.Χ.)
• Ολυμπιάδες εν βιβλίοις β΄. Ο Φιλόχορος δεν χρησιμοποιούσε τις Ολυμπιάδες ως σημείο αναφοράς, αλλά τα ονόματα των διαδοχικών αρχόντων της Αθήνας. Πιθανώς να έγραψε το παραπάνω έργο επηρεασμένος από τον Τίμαιο τον Ταυρομενίτη (ο οποίος αντιπαραβάλλοντας τους καταλόγους των αρχόντων των διαφόρων ελληνικών πόλεων με τους καταλόγους των Ολυμπιονικών εισήγαγε για πρώτη φορά ένα πανελλήνιο σύστημα χρονολόγησης με βάση τις Ολυμπιάδες).
• Περί της τετραπόλεως. Πρόκειται για την Ιωνική Τετράπολη της Αττικής που απάρτιζαν οι πόλεις Οινόη, Μαραθών, Προβάλινθος και Τρικόρινθος.
• Επιγράμματα αττικά, μια συλλογή των επιγραφών της Αττικής.
• Ηπειρωτικά.
• Δηλιακά.
• Περί των Αθήνησιν αγώνων βιβλία ιζ΄.
• Περί εορτών.
• Περί ημερών (καταγραφή των ιερών ημερών της Αττικής).
• Περί θυσιών.
• Περί μαντικής, συλλογή παλαιότερων χρησμών και παρουσίαση των διαφόρων τεχνικών μαντείας.
  (Το Περί συμβόλων που αναφέρει η Σούδα ως ξεχωριστό έργο ήταν πιθανότατα ένα κεφάλαιο του Περί μαντικής.)
• Περί καθαρμών.
• Περί μυστηρίων των Αθήνησι.
• Περί Αλκμάνος.
• Περί των Σοφοκλέους μύθων βιβλία ε΄.
• Περί Ευριπίδου· βιογραφία του Ευριπίδη και υπεράσπισή του ενάντια στις κατηγορίες που του προσάπτονταν.
• Συναγωγή ηρωίδων, ήτοι Πυθαγορείων γυναικών. Περιελάμβανε (μάλλον) τις βιογραφίες επιφανών Πυθαγόρειων γυναικών, όπως της Θεανούς και της Μελίσσας.
• Η προς Άλυτον επιστολή, όπου αναφερόταν θέματα λατρείας.
• Επιτομή της Διονυσίου πραγματείας περί ιερών. (Δεν είναι γνωστό ποιος ήταν αυτός ο Διονύσιος)
• Σαλαμίνος κτίσις.

Κριτική του έργου του

Ο Φιλόχορος ήταν ευσυνείδητος και επιμελής συγγραφέας. Έδινε μεγάλη σημασία στις χρονολογίες και το ύφος του ήταν σαφές και λιτό. Τα έργα του εκτιμήθηκαν καθ' όλη την αρχαιότητα και αναφέρονται συχνά από μεταγενέστερους ιστορικούς, λεξικογράφους και σχολιαστές (όπως ο Πλούταρχος, ο Αθήναιος,ο Στράβων, ο Διονύσιος ο Αλικαρνασσεύς, ο Κλήμης ο Αλεξανδρεύς, ο Διογένης ο Λαέρτιος, ο Αρποκρατίων, ο Στέφανος ο Βυζάντιος, ο Ζηνόβιος, ο Ησύχιος, ο Ευσέβιος, το Λεξικό του Φωτίου, το Μέγα Ετυμολογικόν, ο Ιωάννης Μαλάλας, ο Τερτυλλιανός, ο Λατίνος μυθογράφος Φουλγέντιος και πολλοί άλλοι).

Σώθηκαν πάνω από διακόσια αποσπάσματα, τα περισσότερα από την Ατθίδα.[6]

---

     Σημειώσεις

1. Λεξικό Σουίδα (Σούδα), λήμμα: "Φιλόχορος".
2. W. Smith, A dictionary of Greek and Roman biography and mythology (1859), "Philochorus", τόμος III, σελ. 299.
3. Γεώργιος Σύγκελλος, Εκλογή χρονογραφίας, σελ. 309.
4. Πλούταρχος, Βίοι παράλληλοι, Θησεύς, 16.1, 19.2, 19.3.
5. Λεξικόν Σουίδα, λήμμα: "Πωλίων ο Ασίνιος".
6. K. Müller, Fragmenta historicorum Grecorum (Αποσπάσματα Ελλήνων ιστορικών), "Philochori Fragmenta", τόμος I, σελ. 384-417.
• Atthis fragments (αποσπάσματα από την Ατθίδα σε αγγλική μετάφραση).

(Το άρθρο αναρτήθηκε από τον υπογράφοντα και στην ελληνική Βικιπαίδεια)

---

Φιλοστέφανος ο Κυρηναίος

Ο Φιλοστέφανος ο Κυρηναίος ήταν ιστορικός, γεωγράφος (και ποιητής) του 3ου π.Χ. αιώνα. Έζησε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του στην Αλεξάνδρεια και υπήρξε μαθητής και φίλος του συμπατριώτη του Καλλίμαχου.[1]

Μνημονεύονται τα έργα του:
• Περὶ τῶν ἐν τῇ Ἀσίᾳ πόλεων
• Περὶ Κυλλήνης
• Περὶ νήσων (κεφάλαιο του οποίου ήταν μάλλον και το Περὶ Κύπρου, το οποίο αναφέρει ο Κλήμης ο Αλεξανδρεύς, και στο οποίο περιλαμβανόταν η ιστορία του Πυγμαλίωνα, του μυθικού βασιλιά της Κύπρου που ερωτεύθηκε το γυμνό άγαλμα της Αφροδίτης.)
• Ἠπειρωτικά
• Περὶ εὑρημάτων (όπου παρουσιάζονταν διάφορες εφευρέσεις της εποχής)
• Υπομνήματα (το οποίο πραγματευόταν μύθους και διάφορες άλλες παράδοξες ή αξιομνημόνευτες ιστορίες).
• Περὶ κρηνῶν
• Περὶ παραδόξων ποταμῶν (το οποίο ήταν γραμμένο σε ελεγειακά δίστιχα και βασιζόταν μάλλον σε πληροφορίες που περιλαμβάνονταν στο Περὶ τῶν ἐν τῇ οἰκουμένῃ ποταμῶν έργο του Καλλιμάχου.[2] Σ' αυτό, σύμφωνα με τον Αθήναιο, ο Φιλοστέφανος ανέφερε και τους "φθεγγόμενους ιχθύς" που φαίνεται πως υπήρχαν τότε στον παραπόταμο του Λάδωνα Αροάνιο [Αόρνο] και οι οποίοι έβγαζαν, λέει, φωνές όμοιες με αυτές του πουλιού τσίχλα.[3]

Τα έργα του Φιλοστεφάνου χρησιμοποιήθηκαν ευρύτατα από τους μεταγενέστερους του γραμματικούς και σχολιαστές, σώθηκαν όμως ελάχιστα μόνον αποσπάσματα.[4]

---

1. W. Smith, A Dictionary of Greek and Roman biography and mythology, "Philostephanus of Cyrene".
2. Α. Λέσκυ, Ιστορία της αρχαίας ελληνικής λογοτεχνίας, σελ. 1037, εκδ. Κυριακίδη, 2011.
3. Αθήναιος, Δειπνοσοφισταί, 8.3.
4. K. Müller, Fragmenta historicorum graecorum (1841), "Philostephanus Cyrenæus", σελ. 28-31, τόμος III.

(Το άρθρο αναρτήθηκε από τον υπογράφοντα και στην ελληνική Βικιπαίδεια)

---

Φιλοστέφανος, ο κωμικός ποιητής

Ο Φιλοστέφανος ήταν ποιητής της παλαιάς ή της μέσης κωμωδίας.

Ο Αθήναιος έσωσε ένα τετράστιχο απόσπασμα από την κωμωδία Δήλιος, στην οποία ο Φιλοστέφανος φαίνεται πως διακωμωδούσε τις συνήθειες των κατοίκων της Δήλου.[1] Στο  απόσπασμα αναφέρονται και τα ονόματα δύο κορυφαίων μαγείρων της αρχαιότητας, του Δαίδαλου και του Θίβρωνα του Αθηναίου.[2]

---

1. W. Smith, A Dictionary of Greek and Roman biography and mythology, "Philostephanus: a comic poet ".
2. Αθήναιος, Δειπνοσοφισταί, 7.40:
    Φιλοστέφανος δ᾽ ἐν Δηλίῳ καὶ ὀνόματα ἐνδόξων μαγείρων ἐν τοῖσδε καταλέγει:
         εἰδώς σε πάντων διαφέροντα τῇ τέχνῃ
             τῇ τ᾽ ὀξύτητι μετὰ Θίβρωνα, Δαίδαλε,
         τὸν ἐξ Ἀθηνῶν, τὸν καλούμενον Πέρας,
             δοὺς μισθὸν ὃν μ᾽ ᾔτησας ἥκω δεῦρ᾽ ἄγων.

(Το άρθρο αναρτήθηκε από τον υπογράφοντα και στην ελληνική Βικιπαίδεια)

---

Φιλοστέφανος ο Μαντινεύς

Ο Φιλοστέφανος ήταν ποιητής ύμνων από την Μαντινεία[1].

Μνημονεύεται μόνον από τον Πτολεμαίο Χέννο, ο οποίος θεωρεί σκόπιμο να μας πληροφορήσει ότι ο Φιλοστέφανος δεν είχε φορέσει ποτέ στη ζωή του ἱμάτιον [πανωφόρι][2] -υπονοώντας προφανώς ότι ήταν μια ιδιόρρυθμη προσωπικότητα.

---

1. W. Smith, A Dictionary of Greek and Roman biography and mythology, "Philostephanus of Mantineia".
2. Φωτίου Βιβλιοθήκη, "Πτολεμαίου Χέννου: Καινή ιστορία", κωδ.190.3.

(Το άρθρο αναρτήθηκε από τον υπογράφοντα και στην ελληνική Βικιπαίδεια)

---

Φύλαρχος

Ο Φύλαρχος ήταν ιστορικός και μυθογράφος του 3^ου π.Χ. αιώνα.

Ως γενέτειρά του αναφερόταν άλλοτε η Ναύκρατις της Αιγύπτου, άλλοτε η Αθήνα και άλλοτε η Σικυών. Το σίγουρο πάντως είναι ότι έζησε στην Αθήνα· ίσως όμως να γεννήθηκε στη Ναύκρατι.

Έγραψε, σύμφωνα με τη Σούδα, τα εξής έξι έργα: [1]
- "Ιστορίαι" (αποτελούμενο από 28 βιβλία, το σημαντικότερο και εκτενέστερο έργο του) στο οποίο εξιστορούσε τα γεγονότα που συνέβηκαν από το 272 έως το 220 π.Χ., δηλαδή από την εκστρατεία του Ηπειρώτη Πύρρου εναντίον της Πελοποννήσου μέχρι τον θάνατο του βασιλιά της Σπάρτης Κλεομένη του Γ'.
- "Τα κατά Αντίοχον και Περγαμηνόν Ευμένη", ιστορικό επίσης έργο στο οποίο παρέθετε τα γεγονότα και τις διαμάχες από την εποχή του Ευμένη του Α΄ και του Αντιόχου Σωτήρος μέχρι την εποχή του Ευμένη του Β΄ και του Αντιόχου του Μεγάλου.
- "Επιτομή μυθική" και "Περί της του Διός επιφανείας".[2]
- "Περί ευρημάτων".
- "Παρεμβάσεις" (αποτελούμενο από εννιά βιβλία).
Ένα έβδομο έργο με τίτλο "Άγραφα", μυθολογικού επίσης περιεχομένου, αναφέρεται από τον Σχολιαστή του Αίλιου Αριστείδη.[3]

Ο Πολύβιος κατέκρινε τον Φύλαρχο για το ρητορικό και παθιασμένο ύφος του και τον κατηγόρησε για έλλειψη αντικειμενικότητας, μεροληψία υπέρ του Κλεομένη και εχθρότητα εναντίων των Αχαιών. Τις κατηγορίες αυτές υιοθέτησε και ο Πλούταρχος,[4] παρότι ο ίδιος δανείστηκε και ενσωμάτωσε στα δικά του έργα πολλές από τις πληροφορίες του Φυλάρχου (όπως αργότερα και ο Ιουστίνος).[5]

Στα έργα του Φυλάρχου αναφέρονται επίσης ο Αθήναιος, ο Παρθένιος, ο Αιλιανός, ο Διογένης ο Λαέρτιος, ο Απολλώνιος ο Δύσκολος, ο Κωνσταντίνος ο Πορφυρογέννητος, ο Ιωάννης Τζέτζης, ο Ζηνόβιος, ο Αρποκρατίων, το Λεξικόν του Φωτίου, το Μέγα Ετυμολογικόν κ.ά.[6]

---

     Σημειώσεις

1. Λεξικόν Σουΐδα, λήμμα: "Φύλαρχος"·
    [Φύλαρχος, Ἀθηναῖος ἢ Ναυκρατίτης - οἱ δὲ Σικυώνιον, ἄλλοι Αἰγύπτιον ἔγραψαν - ἱστορικός, τὴν ἐπὶ Πελοπόννησον Πύρρου τοῦ Ἠπειρώτου στρατείαν ἐν βιβλίοις κη΄· κατάγει δὲ καὶ μέχρι Πτολεμαίου τοῦ Εὐεργέτου κληθέντος καὶ τῆς Βερενίκης τελευτῆς, καὶ ἕως τοῦ θανάτου Κλεομένους  τοῦ Λακεδαιμονίου, ἐπιστρατεύσαντος αὐτῷ Ἀντιγόνου.  τὰ κατὰ τὸν Ἀντίοχον καὶ τὸν Περγαμηνὸν Εὐμένη, Ἐπιτομὴν μυθικήν, Περὶ τῆς τοῦ Διὸς ἐπιφανείας, Περὶ εὑρημάτων, Παρεμβάσεων βιβλία θ΄].
2. Αν και η Σούδα τα αναφέρει ως ξεχωριστά έργα, επρόκειτο μάλλον για ένα έργο με γενικό τίτλο Επιτομή μυθική, κεφάλαιο του οποίου ήταν το Περί της του Διός επιφανείας.
3. W. Smith, A dictionary of Greek and Roman biography and mythology (1859), "Phylarchus".
4. Πλούταρχος, Βίοι παράλληλοι, Άρατος, 38.12·
     [Φύλαρχος …καὶ καθάπερ ἐν δίκῃ τῇ ἱστορίᾳ τῷ μὲν ἀντιδικῶν διατελεῖ, τῷ δὲ συναγορεύων].
5. W. Smith, ό.π.
6. K. Müller, Fragmenta historicorum Graecorum (Αποσπάσματα Ελλήνων ιστορικών), "Phylarchi fragmenta", τόμος  I, σελ. 334-358.

(Το άρθρο αναρτήθηκε από τον υπογράφοντα και στην ελληνική Βικιπαίδεια)

---

Φώκος ο Σάμιος

Ο Φώκος ήταν συγγραφέας του 6ου π.Χ. αιώνα από τη Σάμο. Τον αναφέρει ο Διογένης ο Λαέρτιος ως τον πιθανό δημιουργό ενός έργου γραμμένο σε δακτυλικό εξάμετρο με τίτλο "Ναυτική Αστρολογία" που βρισκόταν στη Βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας και απεδίδετο από κάποιους άλλους στον Θαλή τον Μιλήσιο.[1]

---

1. Διογένης ο Λαέρτιος, Βίοι και γνώμαι των εν φιλοσοφία ευδοκιμησάντων, 1.1.23·
    ["ἡ γὰρ εἰς αὐτὸν (τὸν Θαλῆν) ἀναφερομένη ναυτικὴ ἀστρολογία Φώκου λέγεται εἶναι τοῦ Σαμίου"].
•  P. Kroh, Λεξικό αρχαίων συγγραφέων Έλλήνων και Λατίνων, "Φωκος ο Σάμιος", εκδ. USP, 1996.
•  Α. Παλαλάς, "Η Ναυτική Αστρολογία του Θαλή", Ελληνική Φιλοσοφική Επιθεώρηση, 2, 1985, σελ. 279-294.

---