Ο Παρθένιος ήταν ποιητής του 1ου π.Χ. αιώνα από τη Νίκαια ή τη Μύρλεια (Μύρλεα) της Βιθυνίας.
Κατά τον Γ' Μιθριδατικό πόλεμο (73 π.Χ.) συνελήφθη αιχμάλωτος και οδηγήθηκε στη Ρώμη ως λάφυρο κάποιου Ρωμαίου ονόματι Κίννα (που ίσως σχετιζόταν, αν δεν ήταν το ίδιο πρόσωπο, με τον Ρωμαίο ποιητή Έλβιο Κίννα).[1] Αργότερα ως απελεύθερος δίδαξε ελληνικά και ελληνική ποίηση πρώτα στη Ρώμη και μετέπειτα στη Νεάπολη, όπου είχε ως μαθητή και τον ποιητή Βιργίλιο.
Ο Παρθένιος φαίνεται πως υπήρξε πολυγραφότατος ποιητής.[2] Έγραψε ελεγείες (η Σούδα τον αποκαλεί ελεγειοποιό)[3], επύλλια, καθώς και πένθιμα και προπεμπτικά ποιήματα. Μετέφρασε επίσης στα λατινικά ποιητικές συνθέσεις του Ευφορίωνα.[4] Ο Στέφανος Βυζάντιος και άλλοι αρχαίοι συγγραφείς μνημονεύουν τους τίτλους αρκετών έργων του: Ελεγεία εις Αφροδίτην, Ανθίππη, Δήλος, Κριναγόρας, Μεταμορφώσεις, Ηρακλής, Ίφικλος, Μυττωτός, Επικήδειος εις Βίαντα, Επικήδειος εις Αρχελαΐδα, Επικήδειος εις Αυξίθεμιν, Λευκαδίαι, Προπεμπτικός κ.α. [5] Από τα πιο σημαντικά έργα του Παρθένιου οι "Μεταμορφώσεις" μάλλον αποτελούνταν από ελεγειακά δίστιχα και το περιεχόμενό τους ήταν ανάλογο με αυτό των "Μεταμορφώσεων" του Οβιδίου.[6] Περίφημος ήταν και ο επικήδειος που συνέθεσε για τον θάνατο της γυναίκας του, ένα έργο τριών βιβλίων με τίτλο "Αρήτη".
Από τα ποιήματα του Παρθένιου σώθηκαν λίγα μόνον αποσπάσματα. Αντίθετα, έφθασε ως την εποχή μας ακέραια μια συλλογή 36 ερωτικών ιστοριών σε πεζό λόγο (Ερωτικά παθήματα) τις οποίες κατέγραψε ο Παρθένιος για τον φίλο και προστάτη του Ρωμαίο ποιητή Κορνήλιο Γάλλο (Cornelius Gallus).[7]
Η επίδραση του Παρθένιου στους σύγχρονους και μεταγενέστερους του Λατίνους ποιητές φαίνεται πως υπήρξε ιδιαίτερα σημαντική. Ένα επίγραμμα στο ενδέκατο βιβλίο της Ελληνικής Ανθολογίας (XI.130) γραμμένο από τον Πωλλιανό (2ος μ.Χ. αι.) τον τοποθετεί δίπλα στον μεγάλο αλεξανδρινό ποιητή Καλλίμαχο ως ισάξιο του.
2. Α. Λέσκυ, Ιστορία της αρχαίας ελληνικής λογοτεχνίας, σελ. 1039, εκδ. Κυριακίδη, 2011.
3. Σούδα, λήμμα: "Παρθένιος Νικαεύς".
4. Φ. Μοντανάρι, Ιστορία της αρχαίας ελληνικής λογοτεχνίας, σελ. 759, εκδ. USP, 2010.
5. W. Smith, A Dictionary of Greek and Roman biography and mythology, "Parthenius of Nicaea".
6. Μοντανάρι, ό.π.
7. R. Hercher, Ερωτικών λόγων συγγραφείς - Erotici scriptores graeci, "Παρθενίου Νικαέως: Περὶ ἐρωτικῶν παθημάτων", tom. I, σελ. 1-33, Λειψία, 1858.
(Ελεύθερη διαδικτυακή δημοσιεύση αρχαίου κειμένου: Παρθένιος ὁ Νικαεύς: Ἐρωτικὰ παθήματα)
Κατά τον Γ' Μιθριδατικό πόλεμο (73 π.Χ.) συνελήφθη αιχμάλωτος και οδηγήθηκε στη Ρώμη ως λάφυρο κάποιου Ρωμαίου ονόματι Κίννα (που ίσως σχετιζόταν, αν δεν ήταν το ίδιο πρόσωπο, με τον Ρωμαίο ποιητή Έλβιο Κίννα).[1] Αργότερα ως απελεύθερος δίδαξε ελληνικά και ελληνική ποίηση πρώτα στη Ρώμη και μετέπειτα στη Νεάπολη, όπου είχε ως μαθητή και τον ποιητή Βιργίλιο.
Ο Παρθένιος φαίνεται πως υπήρξε πολυγραφότατος ποιητής.[2] Έγραψε ελεγείες (η Σούδα τον αποκαλεί ελεγειοποιό)[3], επύλλια, καθώς και πένθιμα και προπεμπτικά ποιήματα. Μετέφρασε επίσης στα λατινικά ποιητικές συνθέσεις του Ευφορίωνα.[4] Ο Στέφανος Βυζάντιος και άλλοι αρχαίοι συγγραφείς μνημονεύουν τους τίτλους αρκετών έργων του: Ελεγεία εις Αφροδίτην, Ανθίππη, Δήλος, Κριναγόρας, Μεταμορφώσεις, Ηρακλής, Ίφικλος, Μυττωτός, Επικήδειος εις Βίαντα, Επικήδειος εις Αρχελαΐδα, Επικήδειος εις Αυξίθεμιν, Λευκαδίαι, Προπεμπτικός κ.α. [5] Από τα πιο σημαντικά έργα του Παρθένιου οι "Μεταμορφώσεις" μάλλον αποτελούνταν από ελεγειακά δίστιχα και το περιεχόμενό τους ήταν ανάλογο με αυτό των "Μεταμορφώσεων" του Οβιδίου.[6] Περίφημος ήταν και ο επικήδειος που συνέθεσε για τον θάνατο της γυναίκας του, ένα έργο τριών βιβλίων με τίτλο "Αρήτη".
Από τα ποιήματα του Παρθένιου σώθηκαν λίγα μόνον αποσπάσματα. Αντίθετα, έφθασε ως την εποχή μας ακέραια μια συλλογή 36 ερωτικών ιστοριών σε πεζό λόγο (Ερωτικά παθήματα) τις οποίες κατέγραψε ο Παρθένιος για τον φίλο και προστάτη του Ρωμαίο ποιητή Κορνήλιο Γάλλο (Cornelius Gallus).[7]
Η επίδραση του Παρθένιου στους σύγχρονους και μεταγενέστερους του Λατίνους ποιητές φαίνεται πως υπήρξε ιδιαίτερα σημαντική. Ένα επίγραμμα στο ενδέκατο βιβλίο της Ελληνικής Ανθολογίας (XI.130) γραμμένο από τον Πωλλιανό (2ος μ.Χ. αι.) τον τοποθετεί δίπλα στον μεγάλο αλεξανδρινό ποιητή Καλλίμαχο ως ισάξιο του.
Σημειώσεις
1. Ο Γάιος Έλβιος Κίννας (Gaius Helvius Cinna) ήταν ποιητής του 1ου π.Χ. αιώνα, και κάποια εποχή ταξίδεψε στη Βιθυνία μαζί με τον επίσης ποιητή φίλο του Κάτουλλο. Το βασικό του έργο με τίτλο "Σμύρνα" ήταν ένα επύλλιο με θέμα το ερωτικό πάθος της ομώνυμης πριγκίπισσας για τον πατέρα της Κινύρα, τον βασιλιά της Κύπρου. Στα ποιήματά του διακρινόταν η έντονη επίδραση του Παρθενίου.2. Α. Λέσκυ, Ιστορία της αρχαίας ελληνικής λογοτεχνίας, σελ. 1039, εκδ. Κυριακίδη, 2011.
3. Σούδα, λήμμα: "Παρθένιος Νικαεύς".
4. Φ. Μοντανάρι, Ιστορία της αρχαίας ελληνικής λογοτεχνίας, σελ. 759, εκδ. USP, 2010.
5. W. Smith, A Dictionary of Greek and Roman biography and mythology, "Parthenius of Nicaea".
6. Μοντανάρι, ό.π.
7. R. Hercher, Ερωτικών λόγων συγγραφείς - Erotici scriptores graeci, "Παρθενίου Νικαέως: Περὶ ἐρωτικῶν παθημάτων", tom. I, σελ. 1-33, Λειψία, 1858.
(Ελεύθερη διαδικτυακή δημοσιεύση αρχαίου κειμένου: Παρθένιος ὁ Νικαεύς: Ἐρωτικὰ παθήματα)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου