Ο Κλείταρχος ήταν ιστορικός του 4ου π.Χ. αιώνα, συγγραφέας μιας μυθιστορικής βιογραφίας του Μεγάλου Αλεξάνδρου (Αἱ περὶ Αλεξάνδρου ἱστορίαι) από την οποίαν σώθηκαν ελάχιστα μόνον αποσπάσματα.[1]
Πατέρας του ήταν ο ιστορικός Δείνων ο Κολοφώνιος και για κάποιο διάστημα φαίνεται πως διέμενε στην Αλεξάνδρεια του Πτολεμαίου του Α'. Σύμφωνα με τον Διογένη τον Λαέρτιο είχε μαθητεύσει προηγουμένως κοντά στους φιλοσόφους Αριστοτέλη τον Κυρηναϊκό και Στίλπωνα τον Μεγαρέα.[2]
Κατακρίθηκε όμως και για έλλειψη κριτικού πνεύματος και ιστορικής αμεροληψίας. Πράγματι, ο Κλείταρχος στην διήγηση του συμπεριέλαβε εκτός από τα ιστορικά γεγονότα και αρκετές φανταστικές ιστορίες, φήμες και λαϊκές δοξασίες ιδιαίτερα διαδεδομένες στην Αλεξάνδρεια του Πτολεμαίου (ο οποίος για τους δικούς του σκοπούς προωθούσε την λατρεία του Αλεξάνδρου).
Σ' ένα από τα σωθέντα αποσπάσματα περιγράφει την υποτιθέμενη συνάντηση του Αλεξάνδρου με την βασίλισσα των Αμαζόνων κατά την διάρκεια της εκστρατείας του στην Υρκανία. Από τον Κλείταρχο επίσης φαίνεται ότι προέρχεται η εικασία για την δολοφονία του Μ. Αλεξάνδρου με το ύδωρ της Στυγός[4] και η φήμη για τους κρεμαστούς κήπους της Βαβυλώνας (που παρεμπιπτόντως δεν έχει επιβεβαιώσει η αρχαιολογική έρευνα και δεν αναφέρονται ποτέ στον Ηρόδοτο και στις βαβυλωνιακές γραπτές πινακίδες).
1. Felix Jacoby, Fragmente der griechischen Historiker, Kleitarchos (von Alexandreia), brillonline.
Πατέρας του ήταν ο ιστορικός Δείνων ο Κολοφώνιος και για κάποιο διάστημα φαίνεται πως διέμενε στην Αλεξάνδρεια του Πτολεμαίου του Α'. Σύμφωνα με τον Διογένη τον Λαέρτιο είχε μαθητεύσει προηγουμένως κοντά στους φιλοσόφους Αριστοτέλη τον Κυρηναϊκό και Στίλπωνα τον Μεγαρέα.[2]
"Αἱ περὶ Αλεξάνδρου ἱστορίαι"
Ο Κλείταρχος δεν φαίνεται να συμμετείχε ο ίδιος στην εκστρατεία του Μ. Αλεξάνδρου. Άντλησε πληροφορίες γι' αυτήν διαβάζοντας τα έργα του Καλλισθένη, του Νεάρχου και του Ονησικρίτου,[3] ενώ για τις περιγραφές των τόπων και τις παραδόσεις της Περσίας βασίσθηκε μάλλον στο έργο του Δείνωνος (του πατέρα του) και του Κτησία.
Το έργο του, ιδιαίτερα δημοφιλές στην ελληνιστική και την ρωμαϊκή εποχή, δημιούργησε σχολή στην περί Αλεξάνδρου ιστοριογραφία και υπήρξε πηγή πληροφοριών και έμπνευσης για τον Διόδωρο τον Σικελιώτη, τον Κόϊντο Κούρτιο Ρούφο και τον Ιουστίνο.
Το έργο του, ιδιαίτερα δημοφιλές στην ελληνιστική και την ρωμαϊκή εποχή, δημιούργησε σχολή στην περί Αλεξάνδρου ιστοριογραφία και υπήρξε πηγή πληροφοριών και έμπνευσης για τον Διόδωρο τον Σικελιώτη, τον Κόϊντο Κούρτιο Ρούφο και τον Ιουστίνο.
Κατακρίθηκε όμως και για έλλειψη κριτικού πνεύματος και ιστορικής αμεροληψίας. Πράγματι, ο Κλείταρχος στην διήγηση του συμπεριέλαβε εκτός από τα ιστορικά γεγονότα και αρκετές φανταστικές ιστορίες, φήμες και λαϊκές δοξασίες ιδιαίτερα διαδεδομένες στην Αλεξάνδρεια του Πτολεμαίου (ο οποίος για τους δικούς του σκοπούς προωθούσε την λατρεία του Αλεξάνδρου).
Σ' ένα από τα σωθέντα αποσπάσματα περιγράφει την υποτιθέμενη συνάντηση του Αλεξάνδρου με την βασίλισσα των Αμαζόνων κατά την διάρκεια της εκστρατείας του στην Υρκανία. Από τον Κλείταρχο επίσης φαίνεται ότι προέρχεται η εικασία για την δολοφονία του Μ. Αλεξάνδρου με το ύδωρ της Στυγός[4] και η φήμη για τους κρεμαστούς κήπους της Βαβυλώνας (που παρεμπιπτόντως δεν έχει επιβεβαιώσει η αρχαιολογική έρευνα και δεν αναφέρονται ποτέ στον Ηρόδοτο και στις βαβυλωνιακές γραπτές πινακίδες).
Σημειώσεις
2. Διογένης Λαέρτιος, Βίοι καὶ γνῶμαι τῶν ἐν φιλοσοφίᾳ εὐδοκιμησάντων, Βιβλίον Β', Στίλπων, 113.
3. Τα αντίστοιχα βιβλία για τον Μ. Αλέξανδρο των επίσης συμμετεχόντων στην εκστρατεία Πτολεμαίου και Αριστοβούλου μάλλον είναι μεταγενέστερα του έργου του Κλειτάρχου.
4. Αναφέρεται από τον Παυσανία (Ελλάδος περιήγησης, Αρκαδικά, 18.6), τον Πλούταρχο (Βίοι παράλληλοι, Αλέξανδρος, 77), και τον Κόϊντο Κούρτιο Ρούφο (Ιστορίες του Μεγάλου Αλεξάνδρου, βιβλίο X, σελ. 439).
Βιβλιογραφία
- Paul Goukowsky, Essai sur les origines du mythe d’Alexandre, Presses universitaires de Nancy, 1981. books.google
- W. W. Tarn, Alexander the Great: Volume 2, Sources and Studies, Cambridge University Press, 1979. books.google
(Το άρθρο αναρτήθηκε από τον υπογράφοντα και στην ελληνική Βικιπαίδεια)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου