Ο Κρεώφυλος ήταν ένας από τους αρχαιότερους επικούς ποιητές. Έζησε τον 7ο ή 6ο π.Χ. αιώνα και καταγόταν από την Σάμο ή την Χίο.[1]
Θεωρούνταν, όπως μας πληροφορεί η Σούδα, φίλος ή γαμβρός του Ομήρου, ο οποίος και του χάρισε το επικό του ποίημα Οιχαλίας άλωσις, όταν κάποτε ο Κρεώφυλος τον φιλοξένησε τον στο σπίτι του στη Σάμο (ή, ίσως, στη Χίο ή στην Ίο).[2] Ο Καλλίμαχος πάντως, ο επιφανής λόγιος και ποιητής της ελληνιστικής εποχής, δεν αποδεχόταν την ιστορία αυτή εκτιμώντας ότι το έπος γράφτηκε εξαρχής από τον Κρεώφυλο. Άποψη την οποία κατέθεσε και στο σωθέν από τον Στράβωνα επίγραμμά του για την "Οιχαλία" και στον Σάμιο ποιητή της.[3]
Όλα αυτά δείχνουν, πέρα από τον μύθο και τις αντιπαραθέσεις, ότι ο Κρεώφυλος ήταν μάλλον ένας από τους πρώτους Ομηρίδες. Ο Πλάτων τον θεωρούσε εταίρο του Όμήρου.[4]Υπήρχαν ωστόσο και κάποιοι, όπως μας πληροφορεί ο Ευστάθιος[5] και ο Φώτιος,[6] οι οποίοι, αντιστρέφοντας την σχέση, υποστήριζαν ότι δεν ήταν ο Κρεώφυλος ο συνεχιστής του Ομήρου, αλλά ο δάσκαλός του.
Εκτός από την "Οιχαλία" (Οιχαλίας άλωσις), ο Παυσανίας απέδιδε στον Κρεώφυλο και μια Ηράκλεια,[7] δηλαδή ένα έπος που διηγιόταν τις περιπέτειες του Ηρακλή (το οποίο όμως μπορεί να ήταν απλώς ένα άλλο όνομα της "Οιχαλίας").[8][9]
[Κρεώφυλος Ἀστυκλέους, Xῖos ἤ Σάμιος, ἐποποιός. τινὲς δὲ αὐτὸν ἱστόρησαν Ὁμηρου γαμβρὸν ἐπὶ θυγατρί, οἱ δε φίλον μόνον γεγονέναι αὐτόν Ὁμήρου λέγουσι, καὶ ὑποδεξάμενον Ὅμηρον λαβεῖν παρ᾿ αὐτοῦ τὸ ποίημα τὴν τῆς Οἰχαλίας ἅλωσιν].
2. W. Smith, Dictionary of Greek and Roman Biography and Mythology, "Creophyllus", τόμ. 1, σελ. 889.
3. Στράβων, Γεωγραφικά, 14.1.18·
Τοῦ Σαμίου πόνος εἰμί, δόμῳ ποτὲ θεῖον Ὅμηρον
Δεξαμένου· κλαίω δ᾿ Εὔρυτον, ὅσα ἔπαθεν,
Καὶ ξανθὴν Ἰόλειαν. Ὁμήρειον δὲ καλεῦμαι
Γράμμα. Κρεωφύλῳ, Ζεῦ φίλε, τοῦτο μέγα.
(Είμαι έργο του Σαμίου εκείνου που κάποτε στο σπίτι του / φιλοξένησε τον θεϊκό Όμηρο. Ψάλλω τον Εύρυτο, τα πάθη του / και την ξανθή Ιόλη. Με είπαν του Ομήρου δημιούργημα. / Μα τον Δία, πόσο μεγάλη τιμή για τον Κρεώφυλο.)
• Ομηρικά - Επικός κύκλος, "Οἰχαλίας ἅλωσις". σελ. 132, εκδ. Κάκτος, 2005.)
4. Πλάτων, Πολιτεία, Χ.600c.
• Η λέξη ἑταῖρος είχε και την σημασία του ακόλουθου ή του μαθητή.
• Ο Πλάτων βέβαια δεν έτρεφε καμιά ιδιαίτερη εκτίμηση για τον Κρεώφυλο, όπως άλλωστε και για τους άλλους ποιητές: "γιατί ο Κρεώφυλος, Σωκράτη, ο φίλος [εταίρος] του Ομήρου, θα φαινόταν ίσως κατά την παιδεία του γελοιότερος και απ' αυτό το όνομά του, αν αληθεύουν όσα λέγονται για την διαγωγή του απέναντι στον Όμηρο· λέγουν δηλαδή ότι έδειξε σ' αυτόν, ενόσω ζούσε, μιαν αχαρακτήριστη αμέλεια".
(Μετάφραση Ι. Γρυπάρη: Πλάτων Πολιτεία, εκδ. Δαίδαλος - Ζαχαρόπουλος.)
5. Ευστάθιος (Αρχιεπίσκοπος Θεσσαλονίκης), Παρεκβολαὶ εἰς τὴν Ὁμήρου Ἰλιάδα (Commentarii ad Homeri Iliadem), σελ. 268, Λειψία, 1827.
6. Α. Κοραής, Άτακτα, τόμ. Γ΄, σελ.230, Εν Παρισίοις, 1830. Google books
7. Παυσανίας, Ἑλλάδος περιήγησις, 4.2.3. Remacle
8. Η Οιχαλίας άλωσις διηγιόταν την κατάληψη και καταστροφή της θεσσαλικής Οιχαλίας από τον Ηρακλή και την αρπαγή της Ιόλης, κόρης του βασιλιά Ευρύτου.
9. M. West, Greek Epic Fragments: From the Seventh to the Fifth Centuries BC, "Creophylus, the capture of Oichalia: Testimonia and Fragments", σελ. 173, Loeb Classical Library, Harvard University Press, 2003.
Θεωρούνταν, όπως μας πληροφορεί η Σούδα, φίλος ή γαμβρός του Ομήρου, ο οποίος και του χάρισε το επικό του ποίημα Οιχαλίας άλωσις, όταν κάποτε ο Κρεώφυλος τον φιλοξένησε τον στο σπίτι του στη Σάμο (ή, ίσως, στη Χίο ή στην Ίο).[2] Ο Καλλίμαχος πάντως, ο επιφανής λόγιος και ποιητής της ελληνιστικής εποχής, δεν αποδεχόταν την ιστορία αυτή εκτιμώντας ότι το έπος γράφτηκε εξαρχής από τον Κρεώφυλο. Άποψη την οποία κατέθεσε και στο σωθέν από τον Στράβωνα επίγραμμά του για την "Οιχαλία" και στον Σάμιο ποιητή της.[3]
Όλα αυτά δείχνουν, πέρα από τον μύθο και τις αντιπαραθέσεις, ότι ο Κρεώφυλος ήταν μάλλον ένας από τους πρώτους Ομηρίδες. Ο Πλάτων τον θεωρούσε εταίρο του Όμήρου.[4]Υπήρχαν ωστόσο και κάποιοι, όπως μας πληροφορεί ο Ευστάθιος[5] και ο Φώτιος,[6] οι οποίοι, αντιστρέφοντας την σχέση, υποστήριζαν ότι δεν ήταν ο Κρεώφυλος ο συνεχιστής του Ομήρου, αλλά ο δάσκαλός του.
Εκτός από την "Οιχαλία" (Οιχαλίας άλωσις), ο Παυσανίας απέδιδε στον Κρεώφυλο και μια Ηράκλεια,[7] δηλαδή ένα έπος που διηγιόταν τις περιπέτειες του Ηρακλή (το οποίο όμως μπορεί να ήταν απλώς ένα άλλο όνομα της "Οιχαλίας").[8][9]
Σημειώσεις
1. Λεξικόν Σουΐδα, λήμμα: "Κρεώφυλος"·[Κρεώφυλος Ἀστυκλέους, Xῖos ἤ Σάμιος, ἐποποιός. τινὲς δὲ αὐτὸν ἱστόρησαν Ὁμηρου γαμβρὸν ἐπὶ θυγατρί, οἱ δε φίλον μόνον γεγονέναι αὐτόν Ὁμήρου λέγουσι, καὶ ὑποδεξάμενον Ὅμηρον λαβεῖν παρ᾿ αὐτοῦ τὸ ποίημα τὴν τῆς Οἰχαλίας ἅλωσιν].
2. W. Smith, Dictionary of Greek and Roman Biography and Mythology, "Creophyllus", τόμ. 1, σελ. 889.
3. Στράβων, Γεωγραφικά, 14.1.18·
Τοῦ Σαμίου πόνος εἰμί, δόμῳ ποτὲ θεῖον Ὅμηρον
Δεξαμένου· κλαίω δ᾿ Εὔρυτον, ὅσα ἔπαθεν,
Καὶ ξανθὴν Ἰόλειαν. Ὁμήρειον δὲ καλεῦμαι
Γράμμα. Κρεωφύλῳ, Ζεῦ φίλε, τοῦτο μέγα.
(Είμαι έργο του Σαμίου εκείνου που κάποτε στο σπίτι του / φιλοξένησε τον θεϊκό Όμηρο. Ψάλλω τον Εύρυτο, τα πάθη του / και την ξανθή Ιόλη. Με είπαν του Ομήρου δημιούργημα. / Μα τον Δία, πόσο μεγάλη τιμή για τον Κρεώφυλο.)
• Ομηρικά - Επικός κύκλος, "Οἰχαλίας ἅλωσις". σελ. 132, εκδ. Κάκτος, 2005.)
4. Πλάτων, Πολιτεία, Χ.600c.
• Η λέξη ἑταῖρος είχε και την σημασία του ακόλουθου ή του μαθητή.
• Ο Πλάτων βέβαια δεν έτρεφε καμιά ιδιαίτερη εκτίμηση για τον Κρεώφυλο, όπως άλλωστε και για τους άλλους ποιητές: "γιατί ο Κρεώφυλος, Σωκράτη, ο φίλος [εταίρος] του Ομήρου, θα φαινόταν ίσως κατά την παιδεία του γελοιότερος και απ' αυτό το όνομά του, αν αληθεύουν όσα λέγονται για την διαγωγή του απέναντι στον Όμηρο· λέγουν δηλαδή ότι έδειξε σ' αυτόν, ενόσω ζούσε, μιαν αχαρακτήριστη αμέλεια".
(Μετάφραση Ι. Γρυπάρη: Πλάτων Πολιτεία, εκδ. Δαίδαλος - Ζαχαρόπουλος.)
5. Ευστάθιος (Αρχιεπίσκοπος Θεσσαλονίκης), Παρεκβολαὶ εἰς τὴν Ὁμήρου Ἰλιάδα (Commentarii ad Homeri Iliadem), σελ. 268, Λειψία, 1827.
6. Α. Κοραής, Άτακτα, τόμ. Γ΄, σελ.230, Εν Παρισίοις, 1830. Google books
7. Παυσανίας, Ἑλλάδος περιήγησις, 4.2.3. Remacle
8. Η Οιχαλίας άλωσις διηγιόταν την κατάληψη και καταστροφή της θεσσαλικής Οιχαλίας από τον Ηρακλή και την αρπαγή της Ιόλης, κόρης του βασιλιά Ευρύτου.
9. M. West, Greek Epic Fragments: From the Seventh to the Fifth Centuries BC, "Creophylus, the capture of Oichalia: Testimonia and Fragments", σελ. 173, Loeb Classical Library, Harvard University Press, 2003.
(Το άρθρο αναρτήθηκε από τον υπογράφοντα και στην ελληνική Βικιπαίδεια)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου