Η Τηλεγόνεια ή Τηλεγονία ήταν το νεότερο ποίημα του επικού κύκλου και αποτελούσε συνέχεια της Οδύσσειας. Ως ποιητής του φερόταν ο Ευγάμμων ο Κυρηναίος ή (σπανιότερα) ο Κιναίθων ο Λακεδαιμόνιος.[1]
Σύμφωνα με την Χρηστομάθεια του Πρόκλου η Τηλεγόνεια περιελάμβανε τις εξής ιστορίες:[2]
Μετά την μνηστηροφονία και την ταφή των νεκρών ο Οδυσσέας θυσίαζε στις Νύμφες και αναχωρούσε για την Ήλιδα. Εκεί τον φιλοξενούσε ο βασιλιάς Πολύξενος, ένας από τους στρατηγούς των Επειών στο τρωικό πόλεμο, και του χάριζε έναν κρατήρα διακοσμημένο με παραστάσεις σχετικές με τον μύθο του Αγαμήδη και του Τροφωνίου.[3]
Ο Οδυσσεύς επέστρεφε στην Ιθάκη, αλλά πολύ σύντομα έφευγε ξανά, αυτή τη φορά για την Θεσπρωτία. Εκεί, αφού πρώτα τελούσε θυσίες για να εξευμενίσει τον Ποσειδώνα, παντρευόταν την βασίλισσα των Θεσπρωτών Καλλιδίκη και έκανε μαζί της ένα γιό, τον Πολυποίτη. Επικεφαλής των Θεσπρωτών ξεκινούσε πόλεμο ενάντια στους Βρύγους, στον οποίο ανακατευόταν και ο Άρης με την Αθηνά, ο πρώτος υπέρ των Βρυγών και η δεύτερη υπέρ των Θεσπρωτών. Τελικά με την διαμεσολάβηση του Απόλλωνος επερχόταν η ειρήνη.
Μετά τον θάνατο της Καλλιδίκης, βασιλιάς των Θεσπρωτών γινόταν ο Πολυποίτης και ο Οδυσσέας ξαναγυρνούσε στην Ιθάκη όπου έβλεπε για πρώτη φορά τον μικρότερο του γιο, τον Πολιπόρθη, που η Πηνελόπη είχε γεννήσει εν τω μεταξύ όσο αυτός έλειπε μακριά.
Στην Ιθάκη όμως κατέφθανε και ο Τηλέγονος, ο άλλος του γιος από την Κίρκη που ταξίδευε αναζητώντας τον και μη γνωρίζοντας που βρίσκεται άρχιζε να λεηλατεί το νησί. Ο Οδυσσέας προσπαθούσε τότε να τον σταματήσει, αλλά ο Τηλέγονος τον πλήγωνε θανάσιμα. Όταν καταλάβαινε ότι στην πραγματικότητα είχε σκοτώσει αυτόν που αναζητούσε, έπαιρνε το άψυχο σώμα του πατέρα του και μαζί με τον Τηλέμαχο και την Πηνελόπη κατέφευγαν στο μαγικό νησί της Κίρκης. Για τον νεκρό Οδυσσέα βέβαια η Κίρκη δεν μπορούσε να κάνει τίποτα πια, όμως τους υπόλοιπους όλους τους έκανε αθάνατους. Στην συνέχεια ο Τηλέγονος παντρευόταν την Πηνελόπη, ο Τηλέμαχος την Κίρκη, και η Τηλεγόνεια τελείωνε με τον ευφάνταστο αυτόν τρόπο.
Ορισμένοι μελετητές πιστεύουν ότι ένα μέρος της Τηλεγονείας, αυτό που μιλά για τις περιπέτειες του Οδυσσέα στην Θεσπρωτία, προερχόταν μάλλον από ένα παλαιότερο χαμένο έπος, την Θεσπρωτίδα.[4]
Από την Τηλεγόνεια σώθηκαν ελάχιστα μόνον αποσπάσματα.[5]
1. P. Kroh, Λεξικό αρχαίων συγγραφέων Ελλήνων και Λατίνων, εκδ. USP, 1996.
2. R. Westphal, "Πρόκλου, Χρηστομαθείας Γραμματικής Β΄", στο: Scriptores metrici graeci (1866), σελ. 241.
3. Ο Αγαμήδης και ο γιος του Τροφώνιος ήταν φημισμένοι αρχιτέκτονες της μυθικής εποχής. Ανάμεσα στα κτίσματα που τους απέδιδαν συγκαταλεγόταν ο νυφικός θάλαμος της Αλκμήνης στη Θήβα, ο ναός του Ποσειδώνα στην Αρκαδία και ο ναός του Απόλλωνα στους Δελφούς. Ο βασιλιάς Αυγείας της Ήλιδας τους ανέθεσε κάποτε να κατασκευάσουν το θησαυροφυλάκιό του. Ο Αγαμήδης και ο Τροφώνιος όμως κατά την κατασκευή του κτιρίου τοποθέτησαν μια από τις πέτρες με τέτοιο τρόπο ώστε να μπορούν να την μετακινούν εύκολα τη νύχτα για να κλέβουν τους θησαυρούς του βασιλιά. Ο Αυγείας τους αντιλήφθηκε και με τη βοήθεια του Δαιδάλου τους έστησε παγίδα. Ο Αγαμήδης έχασε τη ζωή του και ο Τροφώνιος μαζί με τον αδελφό του Κερκύονα, που είχε επίσης συμμετάσχει στην κλοπή, κατέφυγαν κυνηγημένοι ο πρώτος στη Λεβαδειά και ο δεύτερος στην Αθήνα.
(Για διαφορετικές εκδοχές του μύθου βλέπε: Pierre Grimal, Λεξικό της ελληνικής και ρωμαϊκής μυθολογίας, USP. 1991.)
4. A. Lesky, Ιστορία της Αρχαίας ελληνικής λογοτεχνίας, σελ. 138, εκδ. Κυριακίδη, 2011.
5. M. West, Greek Epic Fragments: From the Seventh to the Fifth Centuries BC., "Telegony", σελ. 164-171, Loeb Classical Library, Harvard University Press, 2003.
Σύμφωνα με την Χρηστομάθεια του Πρόκλου η Τηλεγόνεια περιελάμβανε τις εξής ιστορίες:[2]
 |
| "Μνηστηροφονία" του Κριστόφ-Τομά Ντεζόρζ |
Ο Οδυσσεύς επέστρεφε στην Ιθάκη, αλλά πολύ σύντομα έφευγε ξανά, αυτή τη φορά για την Θεσπρωτία. Εκεί, αφού πρώτα τελούσε θυσίες για να εξευμενίσει τον Ποσειδώνα, παντρευόταν την βασίλισσα των Θεσπρωτών Καλλιδίκη και έκανε μαζί της ένα γιό, τον Πολυποίτη. Επικεφαλής των Θεσπρωτών ξεκινούσε πόλεμο ενάντια στους Βρύγους, στον οποίο ανακατευόταν και ο Άρης με την Αθηνά, ο πρώτος υπέρ των Βρυγών και η δεύτερη υπέρ των Θεσπρωτών. Τελικά με την διαμεσολάβηση του Απόλλωνος επερχόταν η ειρήνη.
Μετά τον θάνατο της Καλλιδίκης, βασιλιάς των Θεσπρωτών γινόταν ο Πολυποίτης και ο Οδυσσέας ξαναγυρνούσε στην Ιθάκη όπου έβλεπε για πρώτη φορά τον μικρότερο του γιο, τον Πολιπόρθη, που η Πηνελόπη είχε γεννήσει εν τω μεταξύ όσο αυτός έλειπε μακριά.
 |
| "Οδυσσέας και Πηνελόπη" του Φραντσέσκο Πριματίτσιο |
Ορισμένοι μελετητές πιστεύουν ότι ένα μέρος της Τηλεγονείας, αυτό που μιλά για τις περιπέτειες του Οδυσσέα στην Θεσπρωτία, προερχόταν μάλλον από ένα παλαιότερο χαμένο έπος, την Θεσπρωτίδα.[4]
Από την Τηλεγόνεια σώθηκαν ελάχιστα μόνον αποσπάσματα.[5]
"Αγρέας"
Σημειώσεις
1. P. Kroh, Λεξικό αρχαίων συγγραφέων Ελλήνων και Λατίνων, εκδ. USP, 1996.
2. R. Westphal, "Πρόκλου, Χρηστομαθείας Γραμματικής Β΄", στο: Scriptores metrici graeci (1866), σελ. 241.
3. Ο Αγαμήδης και ο γιος του Τροφώνιος ήταν φημισμένοι αρχιτέκτονες της μυθικής εποχής. Ανάμεσα στα κτίσματα που τους απέδιδαν συγκαταλεγόταν ο νυφικός θάλαμος της Αλκμήνης στη Θήβα, ο ναός του Ποσειδώνα στην Αρκαδία και ο ναός του Απόλλωνα στους Δελφούς. Ο βασιλιάς Αυγείας της Ήλιδας τους ανέθεσε κάποτε να κατασκευάσουν το θησαυροφυλάκιό του. Ο Αγαμήδης και ο Τροφώνιος όμως κατά την κατασκευή του κτιρίου τοποθέτησαν μια από τις πέτρες με τέτοιο τρόπο ώστε να μπορούν να την μετακινούν εύκολα τη νύχτα για να κλέβουν τους θησαυρούς του βασιλιά. Ο Αυγείας τους αντιλήφθηκε και με τη βοήθεια του Δαιδάλου τους έστησε παγίδα. Ο Αγαμήδης έχασε τη ζωή του και ο Τροφώνιος μαζί με τον αδελφό του Κερκύονα, που είχε επίσης συμμετάσχει στην κλοπή, κατέφυγαν κυνηγημένοι ο πρώτος στη Λεβαδειά και ο δεύτερος στην Αθήνα.
(Για διαφορετικές εκδοχές του μύθου βλέπε: Pierre Grimal, Λεξικό της ελληνικής και ρωμαϊκής μυθολογίας, USP. 1991.)
4. A. Lesky, Ιστορία της Αρχαίας ελληνικής λογοτεχνίας, σελ. 138, εκδ. Κυριακίδη, 2011.
5. M. West, Greek Epic Fragments: From the Seventh to the Fifth Centuries BC., "Telegony", σελ. 164-171, Loeb Classical Library, Harvard University Press, 2003.
(Παραλλαγή του άρθρου αναρτήθηκε από τον υπογράφοντα και στην ελληνική Βικιπαίδεια.)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου