Ο Ξάνθος ο Λυδός ήταν εξελληνισμένος λογογράφος του 5ου π.Χ. αιώνα, καταγόμενος σύμφωνα με τη Σοὐδα[1] από τις Σάρδεις της Μικράς Ασίας (πληροφορία που αμφισβητείται από τον Στράβωνα).[2] Από το έργο του σώθηκαν ελάχιστα μόνον αποσπάσματα.[3]
Ο Ξάνθος έγραψε στην ιωνική διάλεκτο μια ιστορία της πατρίδος του Λυδίας σε τέσσερα βιβλία με τίτλο Λυδιακά. Το έργο του σύμφωνα με τον Έφορο υπήρξε σημαντική πηγή πληροφοριών για τον κατά τι μεταγενέστερό του Ηρόδοτο[4], ενώ φαίνεται πως ακόμη και ο ιστορικός της ρωμαϊκής εποχής Νικόλαος Δαμασκηνός το χρησιμοποίησε ή και το αντέγραψε.[5]
Ο Κλήμης ο Αλεξανδρεύς μνημονεύει και ένα άλλο έργο του Ξάνθου με τίτλο Μαγικά, όπου παρουσιάζετο η περσική θρησκεία των Μάγων[6], και ο Διογένης Λαέρτης ένα ακόμη για την ζωή του Εμπεδοκλέους.[7] Οι πληροφορίες αυτές δεν αναφέρονται όμως από άλλους αρχαίους συγγραφείς και γι' αυτό δεν θεωρούνται σήμερα ιδιαίτερα αξιόπιστες. Ειδικά το περί Εμπεδοκλέους φαίνεται πως ανήκε σε κάποιο άλλο Ξάνθο παντελώς άγνωστο κατά τα άλλα.
Στην αρχαιότητα κυκλοφορούσε επίσης και μια επιτομή του έργου του Ξάνθου γραμμένη από κάποιον Μένιππο.[8]
[Ξάνθος, Κανδαύλου, Λυδὸς ἐκ Σάρδεων, ἱστορικός, γεγονὼς ἐπὶ τῆς ἁλώσεως Σάρδεων].
2. Στράβων, Γεωγραφικά, Βιβλίο ΙΓ' , 4.9·
[Ξάνθος δὲ ὁ παλαιὸς συγγραφεὺς Λυδὸς μὲν λέγεται, εἰ δὲ ἐκ Σάρδεων οὐκ ἴσμεν].
3. K. Müller, Fragmenta Historicorum Graecorum, "Xanthus", τόμος I, σελ. 36-44
4. Αθήναιος, Δειπνοσοφισταί, Βιβλίο XII, 515e·
[Ξάνθος ὁ Λυδὸς … ῎Εφορος ὁ συγγραφεὺς μνημονεύει αὐτοῦ ὡς παλαιοτέρου ὄντος καὶ ῾Ηροδότῳ τὰς ἀφορμὰς δεδωκότος].
5. Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια, Π. Δρανδάκη.
6. Κλήμης Αλεξανδρεύς, Στρωματείς, III, 13.
7. Διογένης Λαέρτιος, Βίοι καὶ γνῶμαι τῶν ἐν φιλοσοφίᾳ εὐδοκιμησάντων, Βιβλίο Η΄, κεφ. Β΄ (Εμπεδοκλής), 63·
[καθάπερ Ξάνθος ἐν τοῖς περὶ αὐτοῦ (Εμπεδοκλέους) λέγει].
8. Διογένης Λαέρτιος, Βίοι καὶ γνῶμαι τῶν ἐν φιλοσοφίᾳ εὐδοκιμησάντων, Βιβλίο ΣΤ΄, κεφ. Η' (Μένιππος), 101·
[Γεγόνασι δὲ Μένιπποι ἕξ: πρῶτος ὁ γράψας τὰ περὶ Λυδῶν καὶ Ξάνθον ἐπιτεμόμενος].
Ο Ξάνθος έγραψε στην ιωνική διάλεκτο μια ιστορία της πατρίδος του Λυδίας σε τέσσερα βιβλία με τίτλο Λυδιακά. Το έργο του σύμφωνα με τον Έφορο υπήρξε σημαντική πηγή πληροφοριών για τον κατά τι μεταγενέστερό του Ηρόδοτο[4], ενώ φαίνεται πως ακόμη και ο ιστορικός της ρωμαϊκής εποχής Νικόλαος Δαμασκηνός το χρησιμοποίησε ή και το αντέγραψε.[5]
Ο Κλήμης ο Αλεξανδρεύς μνημονεύει και ένα άλλο έργο του Ξάνθου με τίτλο Μαγικά, όπου παρουσιάζετο η περσική θρησκεία των Μάγων[6], και ο Διογένης Λαέρτης ένα ακόμη για την ζωή του Εμπεδοκλέους.[7] Οι πληροφορίες αυτές δεν αναφέρονται όμως από άλλους αρχαίους συγγραφείς και γι' αυτό δεν θεωρούνται σήμερα ιδιαίτερα αξιόπιστες. Ειδικά το περί Εμπεδοκλέους φαίνεται πως ανήκε σε κάποιο άλλο Ξάνθο παντελώς άγνωστο κατά τα άλλα.
Στην αρχαιότητα κυκλοφορούσε επίσης και μια επιτομή του έργου του Ξάνθου γραμμένη από κάποιον Μένιππο.[8]
Σημειώσεις
1. Λεξικόν Σουίδα, λήμμα: "Ξάνθος Κανδαύλου"·[Ξάνθος, Κανδαύλου, Λυδὸς ἐκ Σάρδεων, ἱστορικός, γεγονὼς ἐπὶ τῆς ἁλώσεως Σάρδεων].
2. Στράβων, Γεωγραφικά, Βιβλίο ΙΓ' , 4.9·
[Ξάνθος δὲ ὁ παλαιὸς συγγραφεὺς Λυδὸς μὲν λέγεται, εἰ δὲ ἐκ Σάρδεων οὐκ ἴσμεν].
3. K. Müller, Fragmenta Historicorum Graecorum, "Xanthus", τόμος I, σελ. 36-44
4. Αθήναιος, Δειπνοσοφισταί, Βιβλίο XII, 515e·
[Ξάνθος ὁ Λυδὸς … ῎Εφορος ὁ συγγραφεὺς μνημονεύει αὐτοῦ ὡς παλαιοτέρου ὄντος καὶ ῾Ηροδότῳ τὰς ἀφορμὰς δεδωκότος].
5. Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια, Π. Δρανδάκη.
6. Κλήμης Αλεξανδρεύς, Στρωματείς, III, 13.
7. Διογένης Λαέρτιος, Βίοι καὶ γνῶμαι τῶν ἐν φιλοσοφίᾳ εὐδοκιμησάντων, Βιβλίο Η΄, κεφ. Β΄ (Εμπεδοκλής), 63·
[καθάπερ Ξάνθος ἐν τοῖς περὶ αὐτοῦ (Εμπεδοκλέους) λέγει].
8. Διογένης Λαέρτιος, Βίοι καὶ γνῶμαι τῶν ἐν φιλοσοφίᾳ εὐδοκιμησάντων, Βιβλίο ΣΤ΄, κεφ. Η' (Μένιππος), 101·
[Γεγόνασι δὲ Μένιπποι ἕξ: πρῶτος ὁ γράψας τὰ περὶ Λυδῶν καὶ Ξάνθον ἐπιτεμόμενος].
(Το άρθρο αναρτήθηκε από τον υπογράφοντα και στην ελληνική Βικιπαίδεια)
